DAG 16 TSUMEB ZONDAG 30 OKTOBER
Op deze dag zouden we volgens het programma nog een hele dag naar Etosha, dus we waren vroeg opgestaan. Het heeft vannacht flink geregend en geonweerd en ook vanochtend regent het nog. Onze RL komt bij het ontbijt zeggen dat de excursie niet doorgaat, omdat de wegen te slecht zijn en het wild zo niet bij de watergaten komt. Als compensatie zullen we de facultatieve excursie op het Waterberg Plateau gratis krijgen. Wel erg jammer, dit. Het weer kun je nu eenmaal niet sturen. Of het echt zo onmogelijk was geweest om vandaag erop uit te gaan, tja... wie weet. In Tsumeb zijn we in ieder geval vrij gauw uitgekeken.
de kerk van Tsumeb en een oude stellage boven de mijnschacht
Ex-mijnstadje Tsumeb
We zitten een poosje op de kamer en gaan dan het stadje in. Het is dan inmiddels alweer droog en goed weer. Tsumeb is een stadje van 20.000 inwoners en van ouds een mijnbouwstadje. De gevonden ertsen bestonden uit koper-, lood-, zilver-, goud-, arseen- en germanium-verbindingen. Ook zink-erts werd gevonden, maar was lastig te winnen. Een flink percentage van de ertsmineralen was zo rijk aan de gewilde elementen dat ze gelijk gesmolten konden worden, zonder eerst bewerkt te hoeven worden. Eind jaren negentig is de diepste mijn gesloten omdat er geen economisch winbare hoeveelheden meer aangetroffen werden. Door opkomend grondwater kwam de mijnschacht onder water te staan en dit water werd naar de hoofdstad Windhoek gepompt. Door een aantal lokale ondernemers is de mijn toen heropend, vooral om de bovenste niveaus in de mijn te bewerken. Volgens mij is de mijn nu dicht. We zien er geen enkele activiteit; een reisgenoot was het terrein op gegaan en trof daar voornamelijk verroeste resten aan. Het terrein was niet afgesloten, hij kon overal zo in en onderdoor! Levensgevaarlijk. Wij wandelen door het park voor het hotel naar het centrum. Dat bestaat voornamelijk uit een doorgaande straat. We drinken koffie bij een simpel tentje. Dat hadden we beter niet kunnen doen. Ten eerste is de eigenaresse praatziek, ten tweede is de mok waar de nescafé –geen koffie dus- in zit, in geen dagen afgewassen en ten derde moet ik voor dit vieze bocht 70 NA$ afrekenen, dat is ongeveer € 5. Dat is voor hier een hele hoop geld en zeker voor deze vieze boel. Ik betaal zonder met de ogen te knipperen. Helaas weet ik de naam van de tent niet meer anders had ik hier reclame kunnen maken. Het is in de Presidentstraat, bij de kerk linksaf en dan aan de linkerkant. U bent gewaarschuwd. We lopen een eindje om maar Tsumeb is geen leuke stad. Langs de kerk St. Barbara’s Church lopen we naar het Tsumeb Museum.
Duits
Achter de balie staat een mevrouw van Duitse oorsprong, die ook in het Duits met ons spreekt. Ze vertelt o.a. dat het museum in 1975 is gesticht en gerund wordt door vrijwilligers. We kijken een tijdje rond. Het is leuk, maar het is een beetje een allegaartje waar niet veel gedaan is om een verhaal te vertellen. Frappant vind ik het oorlogstuig dat hier staat. Het ziet er als nieuw uit. Toen Zuid-Afrika in 1914 het toenmalige Duits Zuidwest Afrika binnenviel, gooiden de terugtrekkende Duitse troepen hun munitie en voorraden in het diepe meer van Otjikoto. Enkele van deze wapens en andere voorwerpen werden opgedoken en zijn nu hier tentoongesteld. Het zijn dus wapens van het type waarmee de Herero en de Witboois in deze streken massaal werden gedood. Morgen gaan we naar Waterberg. Op het plateau daar hadden veel Herero’s zich teruggetrokken omdat ze dachten daar veilig te zijn voor de Duitse soldaten. Het plateau ligt namelijk 200 m boven de omringende woestijn en was toen moeilijk bereikbaar. Het is een deel van het verhaal dat ook verteld wordt in het al vaker genoemde boek van Conny Braam: Ik ben Hendrik Witbooi.
Genocide op de Herero
Op 11 juni 1904 arriveerde de Duitse generaal Lothar von Trotha in Swakopmund. Hij kwam de, in de ogen van de Duitse keizer veel te toegeeflijke gouverneur Leutwein vervangen. Von Trotha onderhandelde niet meer met de Herero over het gebied. Hij verklaarde hen de oorlog en de strijd was hevig. De Duitse troepen hadden de beschikking over mitrailleurs en zware artillerie tegenover de Hererosoldaten die met geweren bewapend waren en dus kansloos; velen van hen sneuvelden. Die wapens zie ik hier dus! De opgejaagde Herero werden op 11 augustus definitief verslagen bij Ohamakari, een plaatsje bij het plateau. De Herero vluchtten de Omaheke (het zandveld) in, in de richting van Bechuanaland (dit is nu Botswana). Duizenden Herero werden door de achtervolgende Duitsers gedood en veel Herero verloren hun leven alsnog in de Kalahari woestijn door gebrek aan voedsel en water. Er wordt geschat dat bijna tweederde van de Herero bevolking is uitgeroeid. De graven van de gesneuvelde Duitse soldaten kunnen nog steeds worden bekeken in de buurt van het Waterberg Rest Camp aan de voet van het plateau. Bezoekers worden pas sinds 1989 in het nationale park toegelaten. Nou, hier staan dus een paar van die semi-automatische wapens en ik sta er even bij stil, denkend aan de eerste genocide avant la lettre.
Twee petjes voor de prijs van een
De volgende zaal is vooral gewijd aan de mijnbouw. Ach, als je niks te doen hebt is het zeker de moeite waard om dit museum te bezoeken. De aardige mevrouw bij de balie verkoopt me twee petjes voor de prijs van één. Ze is zo blij dat ze in het Duits met ons kan kleppen. We praten nog wat na met haar. We moeten de Direktorenwohnung nog gaan zien, zegt ze, -van de directeur van de mijn bedoelt ze. Die woning blijkt achter hoge schuttingen te staan in een mooie wijk dicht bij ons hotel. We maken er nog wat foto’s, van o.a. een hop die in het gras zoekt naar voedsel en van een leuke eekhoorn. Ach, zo komen we de tijd wel door. ’s Middags eten we het gratis lunchpakket dat we hadden uitgereikt gekregen i.v.m. de excursie (die niet doorging) en we zitten heerlijk in de tuin te genieten van het nu weer mooie weer. Toch jammer dat we nu effectief maar ruim één dag van Etosha hebben kunnen genieten, in plaats van de geplande drie. We halen ook nog wat slaap in die middag. ’s Avonds geniet ik van een mixed grill: weer een plate met overvloedig mals vlees.
in de buurt van het hotel fotograferen we wat aardige beestjes, hierboven een mooie hop
en deze hagedis zagen we bijna niet zitten