Maandag 29 april
dag 11: Persepolis en Naqsh-e-Rostam
Voor de route: KLIK HIER
Het programma: “Een van de hoogtepunten van deze reis is het bezoek aan de archeologische vindplaats van Persepolis. We dwalen door de ruïnes van deze oude Perzische paleisstad, die in 330 v.Chr. in brand werd gestoken door Alexander de Grote. In Naqsh-e-Rostam bewonderen we de koningsgraven, die uit de rotsen zijn gehouwen. (ca. 140 km)”
Vandaag is de hele dag uitgetrokken voor een hoogtepunt van deze reis : een bezoek aan Persepolis en aansluitend aan de graven van Naqsh-e-Rostam. Het is ruim een uur rijden vanaf Shiraz. Op het complex krijgen we een anderhalf uur durende rondleiding van Farid. Een duizelingwekkende hoeveelheid gegevens passeert mijn oortje. Ik geef hieronder wat informatie die ikzelf bij elkaar zocht.
Het Perzische rijk
Cyrus de Grote was de eerste heerser en stichter van het Perzische rijk, plm. 559 v. Chr. , de Achaemeniden dynastie. Darius I ( de Grote) kwam rond 522 v. Chr. aan de macht. Onder hem bereikt het rijk zijn hoogtepunt. Het rijk van de Achaemeniden onder Cyrus de Grote wordt gewoonlijk als het eerste rijk genoemd dat als "Perzisch" kan worden bestempeld. Het nieuw-Perzische rijk van de Sassaniden was het tweede en laatste Perzische Rijk. Hierna veroverden de Arabieren Perzië.
Het Perzische rijk was een van de grootste uit de geschiedenis. Het reikte van Griekenland tot India, China en Kazachstan en van Libië tot en met Pakistan. Het was in zoverre uniek dat het gebaseerd was op een model van tolerantie en respect voor andere culturen en religies. Vandaar dat het Oude Testament Cyrus (Kores) beschouwt als de redder van de Joden uit de Babylonische gevangenschap. Cyrus staat ook bekend als liefhebber van tuinen. Recente opgravingen bij o.a. Pasargadae hebben uitgebreide irrigatiekanalen getoond die deze tuinen mogelijk maakten. Zijn tuinen werden Paradaisa genoemd. Daar komt ons woord paradijs nog van.
Persepolis
Allereerst: het is nog niet zo lang dat er over de geschiedenis van Persepolis steeds meer bekend werd. Pas in de jaren 1931-1939 deed de universiteit van Chicago hier opgravingen en na 1939 nam de Iraanse archeologische dienst het werk over. In die tijd weden grote ontdekkingen gedaan. Het vlakke terras van 300 bij 450 m ligt op 15 m hoogte ten opzichte van de omgeving. Doordat er een heel systeem van irrigatiekanaaltjes is uitgekapt in de rots weet men dat het ontwerp al klaar was voordat men eraan begon. De waterafvoer werkt overigens nog uitstekend. De vele regen van dit voorjaar 2019 zorgde elders in Iran nogal voor problemen; hier niet.
Persepolis is een door Darius I gebouwde nederzetting in het zuiden van Perzië, nu Iran. Oorspronkelijk heette het Parsa, Persepolis is de Oud-Griekse naam en betekent Stad van de Perzen. Anders dan deze Griekse naam doet vermoeden, was Persepolis geen stad, maar meer een indrukwekkend paleiscomplex. Het was bedoeld voor ontvangsten en evenementen waar de koning zijn macht, rijkdom en de grootte van zijn rijk tentoon kon stellen. Het summum van een Herschaftzeichen dus! Bij de archeologische opgravingen in en rondom Persepolis zijn geen woonhuizen gevonden.
Persepolis ligt aan de ene kant tegen de wanden van de Berg van Genade aan en kijkt aan de andere kant (waar je nu binnenkomt) uit over een weids, redelijk vlak gebied. Vanwege de ligging was het voornamelijk een lente- en zomerpaleis. ’s Winters was –en is- het hier namelijk bitter koud. De praktische besturing van het Perzische rijk vond grotendeels plaats vanuit Babylon, Susa en Ecbatana.
De apadana, nieuwjaarspaleis
Persepolis bevatte twaalf bouwwerken. Het belangrijkste bouwwerk was de apadana (audiëntiehal), waar de sjahs hun audiënties hielden. Tijdens een groot feest, waarvan men aanneemt dat het gaat om het Perzische nieuwjaar (Noroez), kwamen de onderdanen van de verschillende bevolkingsgroepen 'giften' (dat wil zeggen belastingen) aanbieden aan de sjah. Zo zie je nu nog kamelen van de Egyptenaren. Je ziet het verschil tussen de Meden en Perzen door hun hoofdtooien. Uit alle hoeken kwamen de volkeren geschenken geven, als blijk van onderdanigheid en groot respect. Dit aanbieden van de giften is afgebeeld in reliëfs op de oostelijke trappen van de apadana. Gezanten van 23 verschillende volkeren, te onderscheiden aan hun kleding en hoofdtooien, kwamen hun belastingen betalen aan de Perzische koningen. De detaillering van de reliëfs is -ook nu nog- buitengewoon. We hebben er lang bij stil gestaan en ik heb er heel wat foto’s gemaakt.
Dat er respect voor de gasten was, is bijvoorbeeld te zien aan de hoogte van de traptreden op de grote toegangstrap: de treden zijn heel laag (ongeveer 10 cm) en breed zodat de gasten in alle waardigheid in hun prachtige kleding het paleis binnen konden komen.
Alexander, de …Grote…?
De apadana en het schathuis, de twee gebouwen die bij uitstek het symbool waren van het hierboven genoemde afdrachtenfeest, alsook het paleis van Xerxes werden verwoest en verbrand door Alexander de Grote in 330 v. Chr.; een vergeldingsactie voor de Perzische vernietiging van Athene. De schatten uit de paleizen eigende hij zich toe. Een groot aantal overblijfselen uit Persepolis is nu te vinden in het Louvre in Parijs, het British Museum in Londen en het Koninklijk Museum voor Kunst en Geschiedenis in Brussel. Bijna overbodig om te vermelden dat de Iraniërs dit als diefstal van cultureel erfgoed ervaren. Zij weigeren ook om Alexander “de Grote” te noemen…
Volgens de overlevering had Alexander honderden lastdieren nodig om de schatten af te voeren. Archeologisch onderzoek heeft fragmenten van gordijnen gevonden. Koolstofdatering toonde aan dat de gordijnen inderdaad uit de vierde eeuw voor Christus stammen. Deze resten zijn te zien in het museum dat in het herbouwde verblijf van de koninginnen is gemaakt, achter op het terrein. De overige gebouwen lijken de vuurstorm iets beter te hebben doorstaan: het paleis van Darius bijvoorbeeld en de Poort van alle Naties, al zijn beide nu ook ruïnes. Van de Apadana staan voornamelijk alleen nog een aantal kolommen overeind.
De Griekse historicus Kleitarchos sprak enkele jaren na 330 v. Chr. met ooggetuigen van de verwoesting en uit zijn verslag hier een fragment: (bron: Mainzerbeobachter.com)
“Wat betreft Persepolis, de hoofdstad van het Perzische Rijk: Alexander beschreef haar ten overstaan van de Macedoniërs als de meest gehate stad van Azië en gaf haar ter plundering over aan zijn soldaten, met uitzondering van het paleis. Het was de rijkste stad onder de zon en zelfs de gewone huizen waren in de loop der tijden gevuld geraakt met allerlei schatten.
De Macedoniërs gingen erop af, doodden de mannen, plunderden de huizen – talloos, vol mooie meubels en dure objecten. Ze droegen veel zilver en niet weinig goud weg; veel kostbare mantels, geborduurd met purper en goud, vielen in handen van de overwinnaars. Ook het grote koninklijke paleis, beroemd in de hele wereld, was gedoemd tot de vernedering van een totale vernietiging.
De Macedoniërs besteedden de hele dag aan het brandschatten en nog was hun onblusbare hebzucht niet bedwongen. … De vrouwen en hun juwelen werden weggesleept en later behandeld als slavinnen. Zoals Persepolis eens alle andere steden in welvaart had overtroffen, zo overtrof ze hen nu in ongeluk.
Alexander ging naar de citadel en nam de schatten die daar lagen in bezit. De vertrekken waren vol goud en zilver dat daar was verzameld sinds de dagen van Cyrus, de eerste koning der Perzen. Als we het goud omrekenen naar zilver dan werd er 120.000 talenten gevonden. Alexander wilde een deel van het geld meenemen om de kosten van de oorlog te dekken, en de rest laten bewaken in [de reeds veroverde stad] Susa. Hij liet een massa muildieren komen uit Babylon, Mesopotamië en Susa om ze als lastdieren te gebruiken, en vroeg verder om drieduizend dromedarissen. Hij gedroeg zich zeer vijandig tegen de inheemse bevolking en nam zich voor Persepolis compleet met de grond gelijk te maken.”
Poort van alle Naties
Vanaf het grote parkeerterrein is het een eindje lopen in de al warme ochtendzon. In de verte doemt de platte heuvel op, waarop het Persepolis-complex is gebouwd. Ik maak alvast wat foto’s.
de Poort van alle Naties vanuit de verte. Door gebruik van extreme telelens lijkt de berg erachter heel dichtbij.
Om de entree te bereiken moet je een grote trap met 111 traptreden beklimmen. De bouw van de trap begon in 519 voor Christus en de trap is volledig uitgehakt uit grote blokken steen. Wat opvalt zijn de inderdaad lage traptreden en de vele beeltenissen langs de kant. Sinds enkele jaren zijn er houten plankiers over de stenen gebouwd, om die te beschermen tegen de miljoenen voeten die hier overheen lopen.
de brede toegangstrap met treden met weinig hoogteverschil
N.B. Ter verduidelijking neem ik wat foto's op uit Persepolis Recreated (zie: 'boeken'); hier de trap zoals die enkele jaren geleden nog was, zonder de houten bekleding; links de Poort der Naties.
En hier de reconstructie zoals het van oorsprong geweest zou moeten zijn (uit: Persepolis Recreated).
links de poort met de twee zwarte stieren met gouden horens. Op de achtergrond de Apadana.
Poort van alle Naties
vooraanzicht van een van de zijden van de Poort van alle Naties
een van de gevleugelde stieren
idem
Vooraanzicht van de Poort van alle Naties
Dit is een reconstructie van Persepolis Recreated: De poort met de zwarte stieren met gouden horens. Hierdoor traden de afgezanten het complex binnen met hun nieuwjaars'gaven' (= belastingen).
nog eens de poort
detail
nog een detail. Let op de geraffineerde fijnzinnige decoratie in de zuilen
De Poort van alle Naties, ofwel De Poort van Xerxes, vormde en vormt nog steeds de toegangspoort tot het paleizencomplex. Hier werd het bezoek van buitenlandse delegaties aangekondigd en ik kan me voorstellen hoe indrukwekkend dat moet zijn geweest. Het bouwwerk dat Xerxes hier neerzette, is reusachtig groot. De ingang wordt gemarkeerd door twee reusachtige gevleugelde stieren. Als mens val je helemaal in het niet tegen deze dimensies. Onder deze poort kwamen de afgezanten uit het hele rijk dus binnen. De geweldige stieren herinnerden hen, voor zover dat nodig was, eraan dat ze op het punt stonden het hart van de Perzische macht binnen te treden.
De Poort van alle Naties heeft zo te zien de verwoesting door Alexander nog het best doorstaan. Maar ook dit bouwsel is flink beschadigd en slechts een schim van wat het geweest moet zijn. De stieren bij voorbeeld zijn fraai beschilderd geweest: zwart met gouden horens. Een inscriptie van koning Xerxes op een van de pilaren:
“Op het verzoek van de God Ahuramazda bouwde ik deze Poort van alle naties. Veel prachtige en schitterende monumenten werden opgericht in dit Parsa, alles op mijn bevel en op dat van mijn vader, wat we bouwden ter ere van Ahuramazda.”
Voor de hoge bezoekers de Apadana betraden, werden ze verwelkomd in de Welkomshal. Door de zuidelijke uitgang werden ze dan naar de Apadana geleid.
Waar dit vierkante blok voor heeft gediend is niet duidelijk. misschien voor de watervoorziening. Eronder en rechts een kanaaltje dat in het plateau gehakt is.
Hier heeft de Apadana gestaan.
Boven en hieronder een beeld uit Persepolis Recreated; onder de reconstructie: het interieur van de Apadana.
foto's uit Persepolis Recreated; hier waren de enorme 18 m hoge deuren. Let op de vogel op de achtergrond: het Zoroastrische symbool Frahvahar (zie Yazd, hiervoor)
Dit gat en deze steen is nu nog over van de fundering van de deuren.
de westelijke trap
ook hier al fraaie afbeeldingen in de stenen gehouwen
Dit motief komen we op het hele complex tegen: een leeuw die een stier aanvalt en verjaagt. Ik las ergens dat de leeuw voor de dag zou staan die de nacht (de stier) verjaagt. Zou kunnen maar meer voor de hand ligt, gezien de functie van het paleiscomplex als plaats voor de viering van Nowrouz (Nieuwjaar) dat de leeuw symbool staat voor het nieuwe jaar die het oude jaar (de stier) verjaagt. Op diverse plaatsen op het complex is dit beeld terug te zien.
Verder het complex op lopend komen we al langs een trap waar op de zijkant ook al gavenbrengers zijn afgebeeld. Het is nog niet de mooiste; die oostelijke trap komt verderop. We zien nog een overblijfsel van de oorspronkelijke toegang tot het paleis. Er is nog de uitgeholde steen waarin een van de twee enorme deuren scharnierde. Deze deuren waren 18 meter hoog (!) en bedekt met goud en zilver.
Apadana paleis
we wandelen over de grond waar eens de grote ceremoniën plaats vonden: de Apadana
Zo zou het er volgens Persepolis Recreated uitgezien moeten hebben.
wat moeten de afgezanten uit vele delen van de toenmalig bekende wereld zich hier klein hebben gevoeld...
Een van de hoogtepunten van Persepolis is het Apadana Paleis. Dertig jaar werd er over de bouw gedaan. De ambachtslieden werden overigens keurig betaald. Een begin van een monetaire economie.
Deze grote audiëntiezaal behoort tot de oudste bouwwerken van het complex en dateert uit de eerste helft van de 5de eeuw voor Christus. Het totale paleis beslaat een oppervlak van meer dan 1000 vierkante meter en het dak werd oorspronkelijk ondersteund door in totaal 72 zuilen van 24 meter hoog. Daar staan er nu nog maar 14 van overeind. De zuilen waren twintig meter hoog met een vierkante basis, een ronde zuil en bovenop een kapiteel in de vorm van een dubbele stier die ongeveer 15 ton woog. Onvoorstelbaar dat men dat in die tijd kon bouwen! In het oostelijke portiek waren het geen stieren maar leeuwen.
Op de zuilen lag het cederhouten dak, zo groot als een voetbalveld en ondersteund door massieve balken van ceder of cipres.
zuilen oorspronkelijk van de Apadana
Het stuk dat origineel de centrale façade van de trap naar de Apadana sierde, zagen wij in het Nationaal Museum in Teheran. Het andere staat in het museum hier op het terrein. Daarvoor hadden wij helaas geen tijd.
De gedetailleerde afbeeldingen bij de trappen zijn wél bewaard gebleven en moeten 23 afgezanten voorstellen die geschenken meenemen voor de koning. Van Ionische Grieken tot Egyptenaren, van Babyloniërs tot Indiërs.
Een voorbeeld van zo’n gift, bestaande uit gouden armbanden met griffioenen, ingelegd met kostbare stenen, bevindt zich nu in het British Museum, bekend als de Oxus-schat. Nog een: kostbaar textiel van de Babyloniërs ligt nu in de Hermitage in St. Petersburg.
Op Noroez, rond 21 maart, begonnen dan de festiviteiten van het Nieuwe Jaar.
Paleis van Darius
We komen dan langs het privépaleis van Darius. Het is niet toegankelijk. Ook hier is veel fraai beeldhouwwerk te zien. Wat op het hele terrein terugkomt, is het thema van de leeuw die een stier aanvalt. Je moet dit volgens de geleerden zien als het symbool voor Noroez, het niewjaar. Het nieuwe, de leeuw, valt de stier, het oude jaar, aan en verdrijft dat. Ook op de trap van dit paleis is dit reliëf te vinden. Daarboven een kleine stoet van giftendragers, met o.a. dieren (een lam, een hert) onder hun arm.
Het privé-paleis van Darius, wat ervan over is
Ook hier rechts weer de stier en de leeuw
voorgrond het paleis van Darius, op de achtergrond de Apadana
er wordt nog gewerkt aan reconstructies en restauraties
X
De oostelijke trap van de Apadana
Bron: Persepolis Recreated: reconstructie van de Apadana, met de oostelijke trap
de oostelijke trap. Let weer op het symbool van de Vuurtempels, de Zoroastriërs: de Frahvahar (zie Yazd, hiervoor)
Hieronder een aantal foto's van het beeldhouwwerk aan de trap
De afkomst van de afgezanten is te herleiden uit de hoofdtooien en kapsels.
leeuw en stier...
sommigen brengen paarden en wagens of ezels
kamelen
vaten met kostbare oliën
kostbare stoffen
rammen en schapen
amphora met ... wijn?
cipressen
cipres
de hofhouding/ wachters van het paleis stuk voor stuk praktisch identiek gebeeldhouwd
Farid heeft ons een paar uur alle ins en outs van het complex verteld
Riet bij/ op de oostelijke trap
Vervolgens gaan wij eerst de reliëfs op de oostelijke trap bekijken. Deze zijn het compleetst en het best bewaard gebleven. Ik zie onder vele andere gaven als een kameel, een paard, een wagen, rammen en schapen, schalen, textiel, honingpotten, amphora, een stier, armbanden, olifantsslagtanden. Het beeldhouwwerk is van hoge kwaliteit, dat zie ik als leek. Als je ziet hoe fijn en gedetailleerd de bladeren van de cipressen in steen zijn gekapt, of de horens van de rammen, de wol van de schapen en hoofdtooien van de mannen, het zijn eerste klas ambachtslieden geweest die dit tot stand brachten.
Na de rondleiding met commentaar krijgen we tijd voor onszelf. Mijn vrouw en ik lopen langs de hal van de honderd zuilen, tegenover de trap.
Hal van de 100 zuilen
Panoramafoto van de Hal van Honderd Zuilen; op de achtergrond het natuurlijke balkon met rotsgraven waar we nog naartoe klimmen.
De Hal van de 100 Zuilen, ook wel de Kroonhal, werd, zoals de naam al doet vermoeden, ondersteund door 100 stenen pilaren. Het bouwwerk werd gebouwd ten tijde van Xerxes en Artaxerxes I en de over de precieze functie is nog een hoop onduidelijkheid. Het gebouw had een bestuurlijke functie, maar volgens sommigen werd het ook gebruikt als uitvalsbasis voor wachttroepen. Hoewel er nog maar een enkele pilaar overeind staat, is de grootsheid van de hal nog steeds overweldigend. De oppervlakte is 4600 m2 en er konden duizenden mensen in.
We hebben ze niet nageteld maar het zijn er veel, zuilen, althans weer: wat ervan over is...
We zien nog veel meer mooie dingen waaronder deze fraai gebeeldhouwde poort (bij de hal van de honderd zuilen)
links op de achtergrond het museum, waar we geen tijd meer voor hadden....
Aan de ene zijde tegenover de ingang van het hele complex kun je via stenige paadjes omhoog naar een soort natuurlijk balkon, waar nog wat rotsgraven zijn en waar je het hele complex van Persepolis mooi kunt overzien.
ikzelf foto Riet
langs de stenige paadjes groeien en bloeien bloemen
op het natuurlijke balkon zijn ook nog rotsgraven van Perzische koningen
met fraai beeldhouwwerk
we waren er echt...
overzichtsfoto: de Hal van Honderd Zuilen en daarachter na de overkapping de Apadana-zuilen
Op een gegeven moment moeten we weer naar beneden klauteren want de tijd raakt op. Via de onafgemaakte poort wandelen we richting de uitgang. Het is heet vandaag en op dit plateau met veel steen en geen schaduw merk je dat goed. Een flesje water in je rugzakje is geen luxe.
de "onafgemaakte poort"
De laatste sjah en Persepolis
Sjah Mohammed Reza Pahlavi liet het graag breed hangen. En hij wenste graag zijn land te plaatsen in één lijn met de roemrijke geschiedenis van het Perzische rijk. ‘Voor de viering van de 2500ste verjaardag van de Iraanse monarchie, die met enige flexibiliteit voor het najaar van 1971 op de agenda was geprikt, had de sjah diep uit de staatskas moeten putten. In de woestijn bij de antieke hofstad Persepolis liet hij een oase van pijnbomen aanplanten door de Franse landschapsarchitect Truffant.’
Hij had alle vorsten en presidenten die ertoe deden in zijn ogen uitgenodigd. Helaas. ‘De Amerikaanse president Nixon, de Britse koningin Elizabeth, de Franse president Pompidou: ze hadden alle drie bedankt het feest van hem, sjahansjah of 'koning der koningen' van Iran. Hij troostte zichzelf met de gedachte dat maar liefst negen koningen, vijf koninginnen, zestien presidenten, negen sjeiks, twee sultans en dertien prinsen - onder wie Bernhard namens de Nederlandse koninklijke familie - wél acte de présence gaven. Er was zelfs een medekeizer aanwezig: de altijd trouwe negus Haile Selassie van Ethiopië, terzijde gestaan door zijn zwarte chihuahua, getooid met een diamanten halsband.’
De Sjah had het als ik zei, breed laten hangen. ‘Tussen de naaldbomen verrees een kampement van 62 windvaste paviljoens, opgetrokken van Europese vuurvaste synthetische stoffen. De tijdelijke optrekjes waren voorzien van een betonnen fundering, airconditioning, marmeren badkamers, afvoersystemen, paarse zijden wandkleden, neoclassicistische meubelen en porseleinen servies - uiteraard alles geïmporteerd. Voorts werd vanuit Parijs de 159 man sterke staf van het legendarische belle époque-restaurant Maxim's ingevlogen.’
Maar in de verte rommelde de donder reeds. Het onheil kondigde zich al aan. ‘Toen de sjah door westerse journalisten werd gevraagd of het feestbanket niet wat overdadig was - vanwege de droogte dreigde die winter in Iran een voedseltekort - antwoordde hij kortaf: 'Wat had ik vijftig staatshoofden anders moeten voorzetten? Brood met radijsjes?' Dezelfde internationale pers negeerde de felle veroordeling van de festiviteiten die tegelijkertijd in de heilige stad Najaf te beluisteren viel. Staande bij het graf van de sjiitische martelaar Ali, donderpreekte de 69-jarige ayatollah Khomeini vanuit zijn ballingsoord in Irak dat het koningschap onverenigbaar is met de islam en de kwalificatie sjahansjah 'de meest gehate titel in de ogen van God'.’
(Voornaamste bron van dit stuk: www.historischnieuwsblad.nl/)
Naar de uitgang
Bij de ingang/uitgang staan de andere groepsleden en een schoolklas met plezierig assertieve kinderen, meisjes in dit geval. Ze spreken al een paar woordjes Engels en willen dat graag oefenen. Van enige gêne geen spoor. Ze zijn plezierig assertief. Zouden zij in de klas de komende tijd nog iets te horen krijgen over de laatste sjah? En zo ja, wat dan? Dat soort vragen stel ik maar niet aan Farid.
Het is tijd voor de lunch. In de buurt is een ondernemer die hier het een prachtlocatie vond om een (zeer) groot restaurant neer te zetten, met een groot terras, grotendeels onder een bladerdak van forse bomen. Er is een rijk voorzien buffet, koud en warm en we doen ons weer tegoed. Het is hier uitstekend zitten uitblazen van de warmte en van alle culturele informatie die we tot ons namen.
Bij de ingang van het restaurant zijn wat stalletjes waaronder een boekenkraam met een groot assortiment. Wij moeten wat Rials kwijt, dus wij kopen voor 5.250.000 Rial (= plm. € 35) het boek en de dvd in een luxe cassette dat in de bus al ter sprake kwam: “Persepolis Recreated” van Farzin Rezaeian. Het is een fraai uitgegeven fotoboek met korte bijschriften (Engelstalig) en, en dat is het leukste, tal van kunststof ‘overlays’ die je over de foto’s van de huidige situatie legt en dan ziet hoe het er ooit moet hebben uitgezien. Op basis van wetenschappelijk onderzoek zijn deze reconstructies gemaakt. Heel verhelderend en interessant. Er zit in de fraaie cassette een dvd bijgeleverd die een documentaire over Persepolis bevat.
Credits: Voor dit verslag heb ik er ook gebruik van gemaakt. Hiervoor heb je een aantal "reconstructies" eruit kunnen bekijken.
boekenstal bij het restaurant
De bus brengt ons vervolgens 12 km verderop naar het volgende klassieke monument:
Tombes, rotsgraven van Persepolis, Naqsh-e Rustam
Op zo’n 12 kilometer ten noordwesten van Persepolis ligt Naqsh-e Rustam, de begraafplaats voor de oud-Perzische vorsten. De indrukwekkende necropolis vormt naar alle waarschijnlijkheid de laatste rustplaats van Darius I, Xerxes I, Artaxerxes I en Darius II. Naqsh-e Rustam wordt gezien als een van de mooiste archeologische vindplaatsen van Iran. De tombes zijn uit de bergwanden van 65 m hoogte gehakt in de vorm van een kruis. Alle koningen zijn op een zoroastrische manier ‘begraven’, namelijk in graven uitgehouwen in de rotswanden. De inhoud is allang leeggeroofd, maar het blijft een indrukwekkend gezicht. De locatie bevat wat hoger in de rotsen dus de vier graven van Achaemenidische vorsten en op grondniveau zes reliëfs uit de tijd van de Sassaniden.
Achaemenidische graftombes; te zien zijn de graftombe van Darius I; graftombe van Xerxes I; graftombe van Artaxerxes I; graftombe van Darius II
Sassanidische reliëfs
De overwinning van Shapur I. Shapur I verslaat de Romeinse keizer Valerianus I en Philip de Arabier in de Slag bij Edessa.
Het dubbele reliëf met de paarden van Bahram II
inscripties in de rotswand
het zoroastrische kubusvormige gebouw
helemaal links op het terrein staat nog een rots met mooi beeldbouwwerk
De investituur van Ardashir I. Ahura Mazda (rechts) geeft de Ring der Macht aan Ardashir
detail
nog meer detail
Overzicht vanaf de heuvel/ panoramafoto
overzicht vanaf de heuvel
De locatie bevat ook een losstaand bouwwerk: de Ka'ba-ye Zartosht oftewel de kubus van de Zoroastriërs, waarvan niet duidelijk is waarvoor het gebouwd is. Dit laatste lijkt een bijna modern gebouw, recht, vierkant.
We krijgen eerst weer een rondleiding met toelichting en wandelen vervolgens op eigen houtje nog wat rond op het snikhete terrein.
Bij de in- en uitgang zijn toiletten, redelijk netjes, en wat winkeltjes. Een stalletje heeft leuke metalen geëmailleerde borden te koop met motieven zoals je die in de moskeeën vindt in het tegelwerk op de wanden en koepels. Het blauwe email blinkt als de koepel van een moskee. We kopen er een paar voor het thuisfront.
NB: meer info bij deze foto’s van de rotsgraven : https://nl.wikipedia.org/wiki/Naqsh-e_Rustam