4 juni

Langs de noordkant van het meer Issyk Kul

Link naar de kaart van Kirgizië, van Bishkek naar Karakol

We beginnen met taart bij het ontbijt. Van de jarigen. Vandaag een lange dag: een busreis langs de noordkant van het Issyk Kul meer. Met stops en diverse ‘excursies’. 

Het is weer een mooie, warme dag. Verleden week was het hier 16 graden of zoiets, maar nu tegen de dertig, ‘s middags.  Het landschap is mooi. Vooral heel groen, met vaak op de achtergrond de besneeuwde bergen van het Tiensjangebergte. Eerst moeten we nog een eind rijden, voor het meer in zicht komt. Langs de weg zie ik soms echte cowboys: een man te paard die tot taak heeft de loslopende koeien te hoeden. 

Later stoppen we nog bij een idyllisch plekje naast een rivier. Een cowboy komt naast ons staan. Onze Oezbeekse gids John mag even op zijn paard poseren voor een foto voor thuis. Ik maak een paar mooie foto’s van de man op zijn paard en de hond, met op de achtergrond de besneeuwde bergen. Mooi hoor, hier. 

Het Issyk Kul meer is het grootste meer van het Centraal-Aziatische land Kirgizië. Het meer ligt in het noordelijke deel van het Tiensjangebergte in het oosten van het land. Hoewel het wordt omringd door met sneeuw bedekte bergpieken, bevriest het meer nooit, waardoor het de Kirgizische naam Ysykköl ("warm meer") heeft gekregen. Liggend op een hoogte van 1606 meter boven zeeniveau (1990) met een maximale lengte van 182 kilometer, een maximale breedte van 60 kilometer en een wateroppervlak van 6,236 km² is Ysykköl het op een na grootste bergmeer, na het Titicacameer, op de grens van Bolivia en Peru. Ongeveer 118 rivieren en stroompjes vloeien in het meer. Het meer wordt ook gevoed door vele bronnen (waaronder veel geisers) en afgesmolten sneeuw. Het meer heeft geen uitstroom, merkwaardig genoeg. De hoge bergketens van de Tiensjan bevinden zich aan de zuidzijde van het meer. Het meer is enigszins verzilt, het zoutgehalte is ruim 2% en het waterniveau daalt met circa 5 centimeter per jaar. Dat is vrij snel natuurlijk. Als het oppervlak van zo’n enorm meer na 20 jaar een meter is gezakt, dan mag je spreken van een ecologische ramp, lijkt me.  (De feitelijke gegevens komen van Wikipedia). 

De eerste stop/ excursie is bij de Burana toren. De Burana-toren is een grote minaret bij de stad Tokmok, 80 km oostelijk van Bishkek. Hij zou dateren uit eind 9e eeuw, andere bronnen spreken van de 11e eeuw.Oorspronkelijk was de toren 45 m hoog, maar aardbevingen hebben hun tol geëist en nu is de hoogte nog slechts 25 m. Rond 1900 schijnen Russische immigranten ook wel stenen ervan gebruikt te hebben om huizen te bouwen. Zo gaat dat. In 1970 is de toren gerestaureerd. Je kunt nu via een buitentrap halverwege naar boven. Wil je helemaal naar boven dan moet je via een inwendige wenteltrap, die zo nauw is dat je elkaar niet kunt passeren. Ik heb dat aan mij laten voorbijgaan. Halverwege maak ik een panoramafoto van de mooie bergen op de achtergrond. 

     Burana toren

 yurt bij de toren

  panorama vanaf de toren

Hier heeft in de middeleeuwen de grote stad Balasagun gelegen, dit was de hoofdstad van de Karachiden. De stad is verdwenen, hoe dat komt weet men nog steeds niet met zekerheid te vertellen. In dezelfde vallei zijn veel kunstvoorwerpen van de Scythen gevonden.

Bij de toren is een gebouwtje met wat wetenswaardigheden en artefacten die met de geschiedenis van dit geheel te maken hebben. Het is nogal houtje touwtje, eigenlijk is het niet meer dan een schuur, maar ’t is ook wel aandoenlijk. 

Interessanter vond ik het veld met balbals, dat even verder op dit terrein ligt. Een balbal is een beeldhouwwerk, een soort obelisk of stelae die uit de 6e eeuw zouden dateren. Ze zijn te vinden op de steppes van Mongolië tot Anatolië, en dus ook hier in noord Kirgizië. Vaak zijn het mannelijke figuren van zo’n 70 cm hoog tot wel 3 m, maar vrouwenfiguren komen ook voor. Hier in Kirgizië zijn de hoogste niet hoger dan ongeveer een meter. De functie ervan is nog niet duidelijk. Men houdt het op beschermers, behoeders en bewakers van het land. Maar het kunnen ook monumenten voor de doden zijn.  Er is een speciaal balbalgenootschap met de website balbal.org. Overigens staan ook balbals in het regeringskwartier van Bishkek. 

   Balbals bij de Burana toren

In de buurt wordt op het land gewerkt. Veel gebeurt hier nog met de hand. Schoffelen, zoals ik in mijn jeugd deed op het aardappelland. 

Het huis waar we een kostelijke lunch gebruiken.   Re: de zeer overdadig gedekte tafel. 

 het winkeltje van onze gastdames (onder)

Voor het toilet moet je een eindje door de tuin achter het huis. 

typisch Kirgizisch huis.                                             en een yurt

Kirgiezen zijn vindingrijk. Of het allemaal zo veilig is...? 

   in de bergen

  berglandschap met begraafplaats

 Yurts langs de weg

 nog een begraafplaats 

Een hoogtepunt van de dag vormt wel de lunch bij een familie thuis. Er is een lange gedekte dis, die rijkelijk voorzien is van spijzen en drank. De tafel staat al vol, maar als we beginnen moet er nog meer bij. Salades, vruchten (o.a. verse aardbeitjes uit de tuin), warme en koude gerechten. Het komt helaas niet voor de helft op. Voor de familie is het een leuke manier om wat bij te verdienen, voor ons is het een unieke ervaring. De mensen stellen hun hele huis open. We mogen alle kamers bekijken, de tuin (met de wc helemaal achterin). Ze hebben ook nog een piepklein winkeltje waar toch nog van alles te koop is. Van diepvriesproducten tot drank en van snoep tot brood. We nemen hartelijk afscheid van de moeder en dochter die dit alles ons hebben voorgeschoteld. 

Na de middag en na weer een poos rijden, stoppen we bij een werf. We gaan een boottochtje maken op het Issyk Kul meer! Verrassing, want dit stond niet in het programma. Het is warm op de wal, maar op het meer is het heerlijk! We waaien even lekker uit. De boot vaart een half uur het meer op, en dan terug. Intussen hebben we een mooi uitzicht op de bergen rondom het meer. Sommigen zijn met sneeuw bedekt. Wat een totaal andere ervaringen hebben we hier, dan in Oezbekistan en Turkmenië. De luchten zijn soms dreigend maar het blijft droog, wel wordt de wind wat fris op het meer. Op de foto’s doen die wilde wolkenluchten het heel mooi natuurlijk. 

 met deze boot gaan we het Issyk Kul meer op

  prachtige wolkenluchten

panorama's van het Issyk Kul meer

Ten slotte van de dag bezoeken we een openluchtmuseum bij Cholpon Ata. Cholpon Ata ligt aan de noordelijke oever van het Issyk Kulmeer. In de Sovjettijd was Cholpon Ata een belangrijk kuuroord voor de inwoners van de Sovjet-Unie. Tegenwoordig is de “badplaats” erg geliefd bij Kazachen en Oezbeken die hun vakantie graag doorbrengen aan het prachtige meer met het kraakheldere bergwater. Even ten noorden van Cholpon Ata liggen de stenen met petrogliefen in het Staats Historisch Openlucht Museum,  daterend van 500 voor Christus tot de 1e eeuw na Christus. In deze periode heersten de Scythen, een wreed ruitervolk, over de steppen van Centraal Azië. Zij waren verantwoordelijk voor de inscripties in de vorm van Siberische steenbokken, wolven en herten. Daarnaast zijn er grafheuvels met prachtige gouden sieraden gevonden. Die zijn elders te bezichtigen. 

 steenbokken, herten. wolven

 hier liggen de stenen met petrogliefen tussen

 het veld ligt 'naast' het meer

De ene inscriptie is duidelijker dan de andere, maar er zijn er vele en sommige rotstekeningen zijn heel goed bewaard gebleven. Het gaat om een Unesco-project. Je kunt trouwens het veld bijna zo op lopen; veel bescherming is er niet. Maar vandalisme bestaat hier natuurlijk niet. Onze gids laat de mooiste stenen zien en vertelt erover. We zien mensen die jagen op dieren die hier nu uitgestorven zijn of zeldzaam. Vanaf het veld met de bijzondere stenen kun je het meer Issyk Kul zien liggen. Het spiegelt blauw door de struiken. Tussen de stenen groeien en bloeien kleine harige plantjes die zich in het harde klimaat kunnen handhaven. Op sommige stenen zitten veelkleurige korstmossen. 

Daarna is het nog een klein eindje rijden naar het hotel voor vannacht. Karven Four Seasons heet het, en het is een vrij nieuw en zeer luxe resort. Er omheen is een tuin met bloeiende pioenrozen en andere prachtige bloemen als seringen en lelies. De kamers zijn in diverse gebouwen. De kamer is prima en de eetzaal is een zeer luxe zaal met verschillende niveaus. Het doet me wat Russisch aan: net wat over the top luxueus design, te weelderige decoratie, meubilair en verlichting. Maar goed, het is allemaal prima, ook het eten. We eten een soort vis die op zalm lijkt maar het niet is. In de jaren 70 werd Sevanforel (Salmo ischchan), een inheemse vis uit het Sevanmeer uit Armenië, uitgezet in het meer. Waar deze vis in haar thuismeer een bedreigde diersoort is geworden, is ze in Ysykköl (Issyk Kul) juist uitgegroeid tot een gevaar voor lokale vissoorten. Goed dat we die eten dus. 

 in de fraaie hoteltuin van Karven Four Seasons resort