Dag 3 zondag 24 mei
KLIK HIER voor de route Ashgabat-Mary (over de weg) (Maps.Google)
Dag 3: Mary en Merv; het Archeologische Park ‘Ancient Merv’, een traditionele trouwerij, de stad Mary en het Historisch Museum, bruiden in optocht en nog meer
Naast Nisa was ook Merv een belangrijke plaats aan de Zijderoute. Het was een oase-stad. Mary is nu de hoofdplaats van de provincie Mary. In 2009 telde Mary 123.000 inwoners. De stad heette vroeger Merv en ontleent haar bekendheid aan de historische stad Merv, waarvan de nabijgelegen ruïnes op de UNESCO Werelderfgoed lijst staan. Bovendien zou hier Maria, de moeder van Jezus begraven zijn. Maar daar maalt nu niemand meer om, want Mary is nu belangrijk om zijn ontzaglijke gasvoorraden. Met andere woorden: Mary stelt de dictator-presidenten in staat te blijven doen wat ze doen, zonder dat het volk gaat morren. Het is de vierde grote stad van Turkmenistan en naast gas is de belangrijkste economische activiteit nog steeds de katoen. Naast een groot historisch museum, dat wij gaan bezoeken, zijn er nog talloze nieuwe gebouwen in de stad. Ook hier veel wit marmer langs de grote stadsboulevards.
Mooie mensen
Hoewel we dus vandaag al om acht uur ’s morgens op het vliegveld staan om te voldoen aan allerlei bureaucratische en veiligheidstechnische eisen van de lokale autoriteiten, vertrekt de kist pas tegen tienen. Ik ben benieuwd naar wat voor vliegtuig we zullen treffen van Turkmenistan Air. In stilte had ik mijn bedenkingen. Maar gelukkig onterecht: geen oude Tupolev maar een moderne, veilige Boeiing. Maar het duurt dus nog even voor we vliegen. Ik zit dus wat te lezen (gelukkig mijn e-reader in de rugzak gestopt) en ik maak foto’s. Er zitten namelijk nogal wat bezienswaardige dames in de wachtruimte. De vrouwen in Turkmenistan hebben bij de schepping toen de schoonheid werd uitgedeeld, vooraan in de rij gestaan, want vrijwel zonder uitzondering zijn het schoonheden. Sommige zouden zo in een mode- of societyglossy kunnen, wat mij betreft. Ze dragen vrijwel allemaal een lange japon, in allerlei verschillende kleuren en van uiteenlopende stoffen, maar het patroon is steeds gelijk. Standaard is daarbij om de hals en voor de borst een versiering tot aan het middel. Ik denk dat die vaak geborduurd is. Het ziet er elegant en vaak nogal duur uit. Wat hier in de hal te zien is, valt wel erg op. Maar hier zijn ook nogal wat japonnen die niet traditioneel zijn. Wel zeer elegant; deze dames behoren zo te zien tot de hogere klasse. Het blijken dames te zijn die vandaag naar een huwelijksfeest gaan. Vandaar hun opvallend mooie kleren. De dames willen best op de foto als ik dat vraag. Ze gaan er speciaal voor zitten. Ook zit er een bejaarde man met een traditionele hoed op, de telpek, gemaakt van schapenwol. Ook hij wil graag op de foto. Hij glimlacht als ik hem het resultaat laat zien. ‘Garasho’ zeg ik in het Russisch, omdat ik gelezen heb dat dat woord staat voor alles wat goed en fijn en ‘OK’ is. ‘Garasho’, herhaalt hij glimlachend.
Ook al verstaan we elkaar niet, contact maken is niet zo moeilijk. Het gemakkelijkst is 't altijd nog via de kinderen.
uiterst re: man met traditionele wollen muts/ hoed, een telpek
net opgestegen van Ashgabat Airport
moderne stadswijk Ashgabat
Karakum-woestijn en re: de Kopet-Dagh bergen, de natuurlijke grens met Iran.
Wat dit voor complex mag zijn... Er staan veel auto's bij. Re: Op de landingsbaan van Mary Airport worden we welkom gezwaaid door de president zelf.
Traditionele Turkmeense bruid
De bruid komt uit Ashgabat en de bruidegom uit Mary. Omdat het gebruikelijk is dat de vrouw bij haar huwelijk haar eigen familie verlaat en deel gaat uitmaken van de schoonfamilie, gaat ze voor haar huwelijk op bezoek bij de schoonouders, in Mary dus in dit geval. Dat dit per vliegtuig gaat, is hier heel gebruikelijk. Dank zij de president kost vliegen hier een habbekrats, zeker voor de lokalen, want die betalen nog minder dan buitenlanders. Het bezoek aan de schoonouders gebeurt in dit geval in traditionele kledij. De bruid gaat ook mee in het vliegtuig in haar traditionele dracht. Veel borduur-, goud- en zilverwerk zit erop en eraan. Belletjes brengen een zacht gerinkel voort. Ook aan haar schoenen zitten belletjes. Het geheel oogt heel zwaar en dik (dus heel warm!). Om haar hoofd heeft ze een witte doek waarvan de franje tot op haar borst hangt. Over de witte doek heen ligt nog weer een soort ‘tafelkleed’, zo noem ik het maar oneerbiedig. In ieder geval een dik tapijt-achtig kleed. Dat alles zit, zo lijkt het, met een stellage eronder op haar hoofd. Zo nu en dan kijkt de vrouw die de bruid begeleidt, even onder de witte doek of alles nog draaglijk is. En om het arme wicht aan wat verse zuurstof te helpen, denk ik. Wij hebben het al warm, wat moet zo’n arm kind dan wel onder dat dikke tafelkleed uitstaan! Opmerkelijk is in dit geval dat de bruidegom gewoon in een modern westers pak loopt. Hij loopt wat schutterig naast zijn bruid, helpt haar wel op de lastige trap de luchthavenhal uit. De bruid ziet niets dus kan zich maar voetje voor voetje verplaatsen en op die trap is het helemaal angstig, lijkt me. Ik lees op internet dat een dergelijke dracht wel 30 kilo kan wegen. De vrouw die geen stap van haar zijde wijkt, zorgt dat de trap heelhuids ‘genomen’ wordt. We horen dat deze kleren vooral voor vandaag zijn. Morgen is de bruiloft gewoon in moderne, min of meer westerse kledij.
De totaal onder kleden verborgen bruid in de vertrekhal van het vliegveld en rechts in het vliegtuig. Daar gaat het dikste kleed even af. We hebben helaas niet gezien hoe deze dame de 'security' passeerde...!
Genodigde dames zoeken even de schaduw op om te wachten tot de bruid met enige moeite de trap af komt. De filmer moet ons buitenlanders natuurlijk ook filmen. Westerse belangstelling voor je feestje is heel bijzonder natuurlijk. Voor ons is deze traditionele bruid juist erg bijzonder.
De twee dames links dragen de jurk met traditionele borstversiering. Die zie je hier erg veel.
Bloemen voor het feest en Re: de bruidsauto met 'kerstklok'
Mooi hè? Echt wel...
Daar komt de bruid...
Onder het tapijt zit dus de bruid. Aan haar kleed zitten hele series belletjes zoals je rechts kunt zien. Ook aan de schoenen zitten die.
De wachtende dames gaan klappen en dansen als de bruid eraan komt. Ze loopt naar de gereedstaande auto.
Zo ziet ze er aan de achterkant uit.
Helemaal achteraan de bruid.
de bruidsauto...overal tapijt.
Dan stappen de bruid en de bruidegom in de auto en is de show voor ons afgelopen. Toch een leuk en onverwacht cadeautje om zoiets mee te maken.
Gouden kerstklok
De vrouwen die in het vliegtuig zaten, staan nu op het pleintje voor de luchthaven met ons te wachten op het bruidspaar. Ze poseren nog eens gewillig. Plotseling komt de auto aanrijden. Het is –uiteraard- een witte limousine, van voor- tot achterbumper én opzij versierd met tapijten. De voorruit laat nog net een stukje vrij zicht voor de chauffeur en bijrijder. In het tapijt op de achterruit is een hart uitgespaard. Boven op het tapijt staat op het dak een soort kerstklokvormig goudkleurig versiersel van wel een meter hoog, helemaal blinkend ‘goud’ en voorzien van rozetten met glimsteentjes en zo. Bling bling. Het ding eindigt bovenaan in een soort handje waaraan weer belletjes hangen.
De vrouwen dansen en een paar mannen hebben grote boeketten bij zich. Een ingehuurde cameraman met een grote videocamera moet ook opnamen hebben van ons. Buitenlandse belangstelling is voor hun even fijn als deze hele happening dat voor ons ook is.
Omstuwd door kinderen en de begeleidende dansende dames (en een enkele heer) schrijdt de bruid naar de klaar staande auto. Om daarin te stappen met het hele bouwwerk op en om het hoofd vergt nog heel wat passen en meten. Ook op alle zitplaatsen in de auto liggen traditionele kleden. Eindelijk zit ze en is de show voor ons afgelopen. De auto zoeft weg. Wij lopen naar de gereedstaande bus. Na heel veel foto’s en een bijzondere ervaring.
Het Karakum-kanaal. Onderweg zien we soms mensen op de velden aan het werk. Veel boerenwerk gaat hier nog met de hand. In onafzienbare velden staan een stuk of wat mensen soms te schoffelen.
Onderweg in een dorp deze afbeelding; ik denk dat het de president is, gezeten op een van zijn geliefde Akhal-Teke-paarden. Met een telpek op z'n hoofd. Re: een somsa-stalletje. Somsa zijn gevulde, gefituurde deegpakketjes. Ook wel sambusa genoemd, of samosa. Je kunt ze zelf maken: KLIK
Karakum-kanaal
Onderweg van Mary naar Merv passeren we het Karakum-kanaal. De Karakum-woestijn (= Zwarte woestijn) wordt doorkruist door dit grootste irrigatiekanaal ter wereld. Het tapt water af van de Amu Darya rivier die het Aralmeer moet voeden. Dit aftappen is één van de grote oorzaken voor de opdroging van het Aralmeer. De bouw van het Karakum Kanaal startte in 1954. In 1988 was het 1 375 km lange kanaal af. Jaarlijks tapt het 13 km³ water van de Amu-Darya rivier af, en voert het door de Karakum woestijn. Daardoor konden massale velden van katoen aangelegd worden in Turkmenistan. Zelfs rijst wordt er nu verbouwd in Turkmenistan. En ook pompoenen en meloenen. Acht augustus is als ‘pompoendag’ zelfs een landelijke vrije dag! Frank Westerman schrijft in zijn boek “Ingenieurs van de ziel” over de enorme ingrepen in de waterhuishouding door de Sovjets en de dramatische gevolgen, en hoe de ‘heldendaden’ van de wateringenieurs –gedwongen- werden bezongen door de dichters, de ‘ingenieurs van de ziel’.
Meer over rampzalige gevolgen van grootschalig ingrijpen in de waterhuishouding in Turkmenistan (en buurlanden) via deze link: http://www.oneworld.nl/wereld/altyn-asyr-meer-turkmenistan-milieuramp-oase
Merv
Merv is al een heel oude stad. Haar geschiedenis schijnt terug te gaan tot maar liefst het derde millennium v. Chr. In 1221 werd de toen grote stad veroverd door Tolui Khan, een zoon van de grote Mongoolse heerser en veroveraar Dzjengis Kahn. De stad Merv had 450 Mongolen geëxecuteerd op verdenking van spionage. Kahn ging net als zijn vader niet zachtzinnig te werk. De hele bevolking, vrouwen en kinderen incluis, werd omgebracht. “ Elke Mongoolse soldaat was de executie van drie tot vierhonderd Perzen toegewezen. Zoveel werden gedood dat bij het vallen van de avond de bergen tot heuvels werden, en de vlakte was doordrenkt met het bloed van de machtigen." Dit schrijft de Perzische historicus Juvayni. Sommige historici geloven dat meer dan een miljoen mensen stierven in de nasleep van de verovering, met inbegrip van honderdduizenden vluchtelingen van elders, wat het tot een van de grootste bloedbaden uit de wereldgeschiedenis zou maken. In het begin van de 14e eeuw werd de stad de zetel van een christelijk aartsbisdom van de Oosterse Kerk. Tot 1380 behoorde Merv tot het rijk van Timoer Lenk. Ook al geen lekkere jongen, die we later in ons verhaal over Oezbekistan nog zullen tegenkomen. Geen wonder dus dat wij vandaag voornamelijk ruïnes zien, soms nauwelijks meer dan verhogingen in het landschap.
Merv en omgeving is echt het platteland. Hier geen marmer, geen vierbaans autowegen, geen glimmende witte auto's. Ezelskarren. Met de veestapel erachter gebonden.
De rurale plaatjes brengen je wel in de sfeer om oud Merv te bekijken. Vooral als ze rijden tegen de achtergrond van zo'n antieke muur.
veevervoer
panoramafoto v.d. muur
Hoi!
Heel veel ezelkarren. Ik vind het ten eerste leuk als tegenwicht tegen al die protserige weelde die ik de laatste dagen gezien heb. En het past hier zo goed: zo zal men zich ook voortbewogen hebben toen Merv in de tijd van de Zijderoute nog een belangrijke stad was. Die tijd gaan wij ons vandaag een beetje voor de geest halen. Vandaar deze foto's...
Ancient Merv
Na dertig kilometer bereiken we het “Ancient Merv Archaeological Park”. Het Merv van nu is een verzameling ruïnes van in de vroege middeleeuwen (12e eeuw) gebouwde steden, die samen een complex vormen. Er wordt gezegd dat het middeleeuwse Merv aan de Zijderoute de grootste stad ter wereld was, en een belangrijk overslagpunt voor waren die langs de Zijderoute vervoerd werden. Het werd ‘de parel van het oosten’ genoemd. Ze ligt waar de Amu Darya rivier de belangrijkste weg naar Bukhara en Samarkand kruist. Het hele complex beslaat ca. 120 km2. De oudste delen uit de bronstijd dateren van 2500 tot 1200 v. Chr. De ‘nieuwe’ stad Abdullah Khan Kala werd gesticht door Shah Rukh (1408-1471) op een nieuwe plek bij Giaur Kala.
De lemen muur met verdedigingstorens achter een gracht met water oogt ook nu nog niet uitnodigend. We zijn even uitgestapt voor een fotomoment. Boeren met simpele ezelskarren en een of twee koeien erachter geven de omgeving de sfeer die het eeuwen terug ook moet hebben gehad. Alleen de elektriciteitspalen verstoren de illusie. Ik loop over de krakende grond: hier en daar witte uitslag. Ik ga er met mijn vinder langs en proef: zout! Grote delen van dit land en van Oezbekistan lopen het risico langzaam te verzilten door het watergebruik voor irrigatie in de woestijn.
Mausoleum van Sultan Sandsjar
Als we verder rijden zien we de vesting van Kis Kale al oprijzen. Maar eerst gaan wij nu naar het mausoleum van Sultan Sandsjar uit de 12e eeuw, uit 1157 om precies te zijn. Het gebouw is recent gerestaureerd en ziet er weer piekfijn uit.
De muren van het mausoleum zijn 14 m hoog en het gebouw had geen grote versieringen. Dit was een van de grootste Seljuk graven, met een koepel van blauw geglazuurde bakstenen. Van die blauwe stenen is nu niets meer te zien. Het bouwwerk wordt gezien als een majestueus monument van Seljuk architectuur. Met zijn 38 meter hoogte was het toen een soort (weliswaar wat plompe) wolkenkrabber.
Legende van de witte vogel
Binnen, terwijl ik het interieur bewonder en fotografeer, vertelt onze gids de bekende legende die aan deze koepel is verbonden. De sultan zou verliefd zijn geworden op een ‘hemelse vrouw’, een soort fee. Zij kon alleen aan zijn wens om te trouwen voldoen als hij zich aan drie voorwaarden hield. Hij mocht haar middel niet omarmen, hij mocht niet kijken naar haar voeten als ze liep, en hij mocht niet zien hoe zij haar haar borstelde. Hij beloofde zich hieraan te zullen houden, maar dat mislukte. Toen hij haar omarmde, merkte hij dat ze geen botten had; toen hij naar haar voeten keek, zag hij dat ze niet liep maar zweefde, en om haar haar te borstelen, nam ze haar hoofd van haar romp los. Nogal ingrijpende ervaringen voor een jonge verliefde sultan, zou je zeggen. Als straf voor hem dat hij zich niet aan haar condities had gehouden, veranderde ze in een witte vogel en vloog weg. De sultan had spijt en riep: "Ik zal sterven als ik je niet meer kan zien." De vogel antwoordde: “Als je me wilt zien, moet je het hoogste en mooiste gebouw van de stad voor mij bouwen. Vergeet niet om een gat achter in de koepel te maken. Elke vrijdag zal ik daardoor naar binnen kijken en je zult me zien.” Dus het was vanwege de fee dat dit mausoleum werd gebouwd. En het gat zit er inderdaad. Nog steeds.
Nieuw aan dit bouwwerk is dat er sprake is van een dubbele koepel. Hij wordt geheel gedragen door de fundamenten, want de ribben die binnen zichtbaar zijn, dienen slechts ter decoratie. De koepel gaat op eenvoudige wijze over op de vier rechte muren. Binnen lijkt er sprake van enige vochtinwerking.
Een witte vogel zien we vandaag niet bij dit mausoleum. Wel zit er een grote uil in een van de nissen boven in de gevel aan de buitenkant. Buiten staat een lieftallige jongedame, die aangeeft dat ze wel graag op de foto wil. Daar wil ik wel voor zorgen. En dat ze op haar mobiel graag een foto wil maken van ons en van mijn vrouw met haar en.... Dan komt er een jongeman bij staan. Hij blijkt haar broer te zijn. Ze wonen in Mary en zijn hier dus toerist in eigen land. Ze bedanken vriendelijk voor de foto's. Aardige mensen.
interieur; de koepel
De ribben zijn dus slechts voor de sier, ze hebben geen dragende functie.
de koepel, eenvoudig, maar smaakvol versierd
moeder en dochter
De broer en zus uit Mary die graag met en door ons gefotografeerd wilden worden.
Bij de Soefitempel worden we verwelkomd door deze jongens die wel even willen dollen en hi-fiven met de buitenlanders.
Deze dames waren eerst wat verlegen, maar vonden de foto's toch wel heel leuk. Gouden tanden zijn hier een veel toegepast middel om dichter bij het schoonheidsideaal te komen. Ook heel jonge meiden lopen er al mee.
keuken
aan de afwas
Soefitempel en tombe van Yusuf (Jozef) Hemedani voor bedevaartgangers
Nadat we een eind verder gereden zijn, komen we bij een kleine nederzetting waar een Soefitempel is. Het Soefisme erkent alle profeten als brengers van één boodschap; het aanvaardt de essentiële eenheid van alle religieuze idealen.
We zien een grote keuken, een dito eetzaal, waar een stuk of wat jongens zitten te dollen en zwaaien naar ons. We zien een vrouw met een kip. Er wordt gezegd dat hier nog dierenoffers worden gebracht en dat de kip de sigaar is. We zien dames op een bankje, vriendelijk kijkend met een stralende glimlach, die nog stralender wordt als ze hun lippen openen. Net als veel vrouwen hier hebben ze diverse gouden tanden. Ik vind het niet mooi, maar wie ben ik. ’s Lands wijs, ’s lands eer. Zelfs jongere meisjes zie je met gouden tanden. Mannen zijn hierin in de minderheid. Wat jonge mensen willen graag foto’s op hun mobiel maken van sommigen in onze groep. Wie bekijkt wie? Wij zijn hier een bezienswaardigheid voor hen, terwijl wij voor hun bezienswaardigheden komen.
De kip zal dienen als offer, wordt ons verteld. Re: de eetzaal
bedevaartgangers
Ik ontmoet even verder een groepje vrouwen in traditionele jurken en mannen in witte T-shirts, die zeggen op bedevaart te zijn. Ook zij willen graag op de foto. Op het terrein is de tombe van Yusuf (Jozef) Hemedani, een leidende Soefigeleerde. We hebben het over de jaren 1048 tot 1140. Daar komen nog steeds mensen op af, om deze geleerde eer te bewijzen. Aan het hekje in het gebouwtje waar de tombe staat, zijn sjaaltjes geknoopt. Ik zie nog een paar jonge meiden en enkele vrouwen, maar veel publiek is er vandaag niet voor Yusuf Hemedani. Aan de geleerde is een pagina gewijd in tr.wikipedia.org maar daar kan ik niets van maken.
tombe van Yusuf (Jozef) Hemedani
Bedevaartgangers binden een stukje stof of hier sjaaltjes vast op een heilige plek om iets van zichzelf achter te laten.
Kamelen in het wild
Verder gaat het door een redelijk bruin landschap met hier en daar groene accenten. Groepjes kamelen en dromedarissen grazen er. Ze zijn niet wild, maar van een eigenaar. Hoe die ze bij elkaar houdt, geen idee. Een eind verder is een heuvel. Bovenop staat een groep lokale jongens en meiden. Ze komen de heuvel afrollen en willen onderweg wel even op de foto. Ook met sommigen van ons erbij. Transpirerend klim ik daarna verder. ’t Is niet hoog maar wel warm. En een stukje redelijk steil. Riet vindt dat stukje te steil, want omhoog wil wel maar naar beneden vindt ze lastiger. Boven heb ik een aardig uitzicht over de omgeving. Ik zie bruine woestijn met hier en daar felgroene accenten. Onderaan de heuvel is zelfs water. Een oase dus. In de verte zie ik ook de stad Mary glimmen.
Heerlijk fotografenland dit: overal bieden mensen zich graag aan om op de foto te mogen!
best steil
hier ikzelf op de achtergrond...Hoe kun je zulke schoonheden de rug toekeren, denk je misschien...
de auteur, fotograaf en webmaster in actie
Beneden staat onze bus. Goed is te zien hoe de woestijn er hier uitziet. Geen zandduinen, geen rotsen, maar een bruingrijze bodem met heel karige vegetatie. Waar water is, aan de voet van de heuvel, is er meteen groen.
kudde "wilde" kamelen/ dromedarissen
ruïne van Kis Kale
Voor de ruïne van Kis Kale staat een auto met vier generaties Turkmeense vrouwen. Oma, dochter, twee mooie kleindochters en twee achterkleindochters. Uiteraard willen ze weer graag even poseren. Dat wordt een leuk plaatje.
oma
Kis Kale, kasteel uit de 6e eeuw
Groot en klein Kis Kale, is dit. De kleine versie is nauwelijks te herkennen als bouwwerk, zo geërodeerd is die, maar de grotere versie staat nog redelijk fier overeind. Al zou wat restauratiewerk nog wel wat kunnen verbeteren. Het is vermoedelijk een kasteel geweest. Volgens nieuwe onderzoeken zou het kasteel al in de 6e eeuw gesticht zijn. De vijftien meter hoge muren zonder ramen zijn versierd met een soort halve zuilen. Het ziet er uit als een grote taart waarvan de zijkant bestaat uit lange vingers. Je kunt er alleen maar omheen lopen. De site is afgezet met lelijke dranghekken, alsof het een bouwval was die binnenkort gesloopt wordt. Wel, een bouwval is het, maar wel een waar men zuinig op is. Wat we zo zien staan is eigenlijk de tweede verdieping; eronder zijn zo uit de verte nog ruimtes te zien. In de lemen muren zijn natuurlijk holen en daarin nestelen vogels die wel wat lijken op onze huismussen maar groter zijn.
Groot Kis-Kale
verschillende verdiepingen
zandtaart met 'lange vingers'
Klein Kis-Kale, niet meer dan een hoopje leem
laatste blik
Weer een eind met de bus. Weer een grote kudde kamelen.
Lagman
Door de onverwachte ontmoeting met het bruidspaar vanmorgen en doordat we de tijd nemen voor ons bezoek aan het oude Merv, is de lunch wat verlaat. We vinden een restaurant waar we op dit uur onaangemeld brood, soep en thee kunnen krijgen. De soep is een maaltijdsoep, voedzaam en lekker. We eten vaak soep hier. Lagman (Lachman), een gevulde soep of shorpa, soep van gekookt schaap met aardappel, wortelen en knolraap of ook wel een soort kippensoep. Aan lange tafels zitten we heerlijk in de schaduw van het bladerdak van de bomen die hier staan. Even bijkomen van alles wat we vandaag al weer gedaan en gezien en meegemaakt hebben. Want er komt nog meer...
Na de lunch rijden we terug naar Mary. Daar bekijken we vanuit de bus de stad, en bezoeken daarna het Historisch Museum waar je allerlei vondsten uit het opgravingsgebied van Merv kunt zien. Een fototoestemming kost hier maar liefst $ 15. Dat betaalt dus niemand. Dan maar geen foto’s. Je kunt het ook niet stiekem doen, want de vrouwelijke suppoosten zijn alomtegenwoordig en alziend. Het is een gebouw zoals we dat intussen kennen: imposant op een protserige manier, wit marmer, en ook van binnen zijn kosten noch moeite gespaard. De exposities zijn mooi, vooral de diorama’s. Er zijn traditionele klederdrachten te zien. Alles ruim en fraai opgezet. Alleen… op het toilet waar Riet even gebruik van maakt, is geen toiletpapier maar steekt aan de daarvoor bestemde houder een stuk krantenpapier... Dat dan weer wel. Het is eigenlijk heel sneu. Een van binnen en buiten marmeren museum maar toiletpapier kon er niet meer af. Te koop is het toch wel, bij voorbeeld op de bazaar die we daarna gaan bezoeken. Het is overigens meer crêpepapier, zo merken wij in de hotels. Handig: als het bijna op is, kun je het uitrekken en heb je weer meer.
het Historisch Museum van Mary. Een fraai opgezet museum; weer zijn kosten noch moeite gespaard, zo te zien. Tot je op het marmeren toilet komt en je je billen moet afvegen met ... krantenpapier... zoals mijn vrouw ondervond en daar deze foto van maakte. Van dat krantenpapier dus. Illegaal, die foto, want voor een fototoestemming hier binnen betaal je 15, zegge: vijftien US dollar. Daarom dus geen foto's van het echt wel mooie museuminterieur. Helaas, ook voor het museum.
zicht op de moskee vanaf het bordes van het museum
Buiten het museum wachten we tot iedereen binnen uitgekeken is. We zitten lekker op een bankje in wat schaduw. In de zon is het vreselijk warm. Een omaatje met kleinkinderen zoekt contact. Ze spreekt geen woord dat we begrijpen; of we Russisch spreken? Nee dus. Dan maar met gebaren. Ze woont, begrijpen we, hier in de stad en kwam vandaag dus het museum laten zien aan haar kleinkinderen. Ze moet per se mijn vrouw laten zien hoe je een hoofddoek draagt. En met mij moet ze ook nog innig op de foto. Och, aardig mens.
Orthodoxe kerk buiten en binnen
Een Oosters Orthodoxe kerk en een bazaar
Eerst nog even langs de Oosters Orthodoxe kerk. Bovenop de toren staat een Russisch kruis; dat kruis heeft twee extra dwarsbalken. Binnen lichtblauwe wanden en plafond. De kerk is tamelijk ingehouden versierd. Natuurlijk de bekende attributen als de iconostase en de iconen op een lessenaar ervoor. Aan de wand ook iconen. Eentje valt me extra op: een donkere Maria en een eveneens bijna zwarte Jezus. Het Christuskind lijkt ouder dan Maria. Dat is vast niet zonder symboliek.
iconostase
Li: een icoon met een donkere Maria en een nog donkerder Christuskind. Re: het interieur van de Orthodoxe kerk van Mary.
straatbeeld in Mary
Stoet van bruiden
Op de parkeerplaats voor de bazaar staan diverse trouwauto's
bloemenverkoopsters
taarten en Re en onder: een kijkje in de zeer drukke bruidswinkel
De bazaar is niet zo groot, maar wel heel druk bezocht. Op de chaotische parkeerplaats ervoor staan een stuk of wat auto’s die versierd zijn voor een trouwerij. Het kan niet opzichtig en uitbundig genoeg. Grote bloemstukken op de motorkap, al dan niet echt. Lopers van tapijt op de motorkap en het dak. Dan de trap op en naar binnen. We belanden meteen op de bloemenafdeling. Veel mensen komen hier op de zondagmiddag een feestelijk, dat is groot, boeket halen. Gladiolen zijn in trek, witte natuurlijk, en rozen. En vooral veel gekleurd kunststof ‘papier’ om het geheel meer volume te geven. Ik heb het al eens eerder opgemerkt maar het valt me weer op: de vrouwen die hier de boeketten maken en verkopen, passen hier goed: ze zijn net zo mooi als de bloemen. Fijne gelaatstrekken, ranke figuren, dunne middeltjes, het zijn stuk voor stuk bijna modellen. Ze zijn vriendelijk, maar niet allemaal willen ze gefotografeerd worden. Te druk denk ik.
Beneden op de parkeerplaats wacht een prachtig bruidsmeisje tot 'ze' komen. En ze komen. Een hele stoet bruiden zien we de trap van de bazaar af komen. Eigenlijk bruidsparen, maar de bruiden stelen natuurlijk de show.
Zij lijkt de enige die van het moment geniet, ze poseert ook even voor de buitenlandse fotograaf. De anderen lijken nerveus en kijken niet echt vrolijk.
Bruiden in optocht
Boven is een bruidswinkel. We aarzelen of we binnen mogen in de overvolle winkel, maar we zijn welkom. Er staan diverse bruidjes te passen in hun wolken van witte stof en kant, sluiers, diademen en veel ‘gouden’ borduurwerk. Glitter en glamour. Met een spuitbus gaat de kleedster er nog eens overheen voor de finishing touch. We spreken even met de eigenaresse (?). Die spreekt een beetje Engels. We kijken nog even rond in de bazaar, maar verder is er niet zo veel spannends te zien. Als we via de bloemenafdeling de trappen afdalen, zien we vlak achter ons een bruidspaar afdalen. Compleet in bruidsjurk en met boeket. De man in donker pak. Zo komen er wel een stuk of wat bruidsparen achter elkaar de trap af. Ze stappen in een van de gereedstaande, versierde auto’s. De meeste kijken wat stug, niet echt vrolijk. Een jongedame straalt wel zoals dat hoort op ‘haar mooiste dag’; ze gaat er zelfs even voor staan om door ons gefotografeerd te worden. Stralende glimlach. Mooie meid.
Op den duur hebben we het wel gezien. We lopen nog even een eindje de straat langs, richting een moderne grote moskee en wat andere grote wit-marmeren gebouwen. Ach, dat kennen we nu ook wel. Mijn vrouw en ik worden een beetje ibbel van al die megalomane schone schijn. Het hotel waar we gaan dineren hier in Mary mag er trouwens ook zijn wat dat betreft. Mary Myghmanhanasy heet het. Het lijkt vrij nieuw; ook binnen glimt het allemaal van luxe. Ook hier veel marmer en veel ‘goud’. Het eten is goed. Na het diner rijden we naar de luchthaven voor de terugvlucht van 22.30 u. Na ruim drie kwartier vliegen landen we in Ashgabat en na middernacht rol ik mijn bed in na een welbestede maar vermoeiende dag.
straatbeeld Mary
Straatbeeld Mary. Hier het hotel waar we deze avond dineren.
Nachtelijk Mary vanuit de lucht
Als we terugvliegen van Mary naar Ashgabat is het al lang en breed donker. Het was een lange, intensieve dag, maar we hebben weer veel gezien en ervaren. Een mooie dag.