Dag 9: Uitgebreide kennismaking met Riga; veel art nouveau (zo 27 mei)
“Ten tijde van de Hanze bloeide Riga op. Het werd een prachtige, welvarende stad. Het silhouet van het oude centrum, dat bestaat uit veel torens, verraadt deze rijkdom. Na een gezamenlijke kennismaking kunt u ’s middags zelf op pad. U kunt bijvoorbeeld ontspannen op een terrasje de gezellige drukte van Riga in u opnemen of eten in een van de restaurants in het gezellige centrum. (ca. 10 km)”. (SRC)
Vrijheidsmonument 1945
Vrijheid… ook vrijheid is betrekkelijk, zoals de Letten ondervonden: nadat ze bevrijd waren van de nazi’s leden ze onder de onvrijheid van de sovjets…
Eerst gaan we deze dag met de bus naar een buitenwijk waar een groot en nogal protserig monument staat voor de bevrijding van Riga door de Sovjets. Het monument staat op de linkeroever van Riga. Het Victory Monument blijft een controversiële plaats houden bij de burgers van de stad. De meningen zijn zeer verdeeld over wat de toekomst van dit monument zou moeten zijn.
Gebouwd in 1985 en symboliseert de bevrijding van Europa en de overwinning op het nazisme en herdenkt 40 jaar sinds die overwinning. De grote kolom van vijf sterren staat 79 meter hoog en wordt omringd door een groep sculpturen, 3 soldaten en een eenzame vrouw. Elk jaar op 9 mei verzamelen Sovjet-veteranen en sympatisanten zich bij het Victory Monument en worden er diensten, herdenkingen en een evenementenprogramma gehouden. Deze dag is voor velen dus een herdenkingsdag. Voor anderen is het echter een herinnering aan de jaren die volgden op de bevrijding van Letland van de nazi’s en staat het voor de gehate communistische overheersing.
nieuwe bibliotheek aan de Daugava
de moderne stad aan de linkeroever
JUGENDSTIL/ ART NOUVEAU IN RIGA
De Jugendstil, in Frankrijk en België ook wel art nouveau genoemd, is een kunststroming die is ontstaan aan het eind van de negentiende eeuw. De natuur is de belangrijkste bron van inspiratie voor deze kunststroming. Overal zie je organische elementen terug, bijvoorbeeld in de ronde vormen die vaak geïnspireerd zijn op planten en dieren. Ook komen aardse kleuren en vrouwelijke figuren veelvoudig terug. De jugendstil was niet alleen in de schilderkunst een belangrijke stroming, maar spreidde zich eigenlijk uit naar alle kunstdisciplines. Ook in Letland was de stijl bijzonder populair, en in deze stad vind je meer jugendstil-architectuur dan in welke andere Europese stad dan ook. Het centrum staat zelfs op de Werelderfgoedlijst van UNESCO. Ook vandaag de dag nog is er ontzettend veel mooie jugendstil-architectuur in Riga te bewonderen.
Er is één stadsdeel in Riga waar je heel veel gebouwen in de Jugendstil bij elkaar vindt. Hoewel je overal in de stad elementen uit de jugendstil terug ziet komen, zijn er twee straten waar de jugendstil-liefhebber echt zijn ogen uit kan kijken: de Elizabetes Iela en de Alberta Iela (de Elizabethstraat en de Albertastraat). Dit gedeelte van de stad wordt daarom ook wel het art nouveau-district genoemd.
De bus zet ons af in de buurt en al wandelend in de ochtendzon bekijken we enkele straten en vele gevels. Mijn eerste indruk is: is dit nu ook Jugenstil? Het is zo overdonderend, zo barok, zo weelderig gedecoreerd. Je weet niet waar je eerst moet kijken als je voor zo’n uitbundige gevel staat.
Op nummer 8 staat dit in het oog springende blauwe gebouw. Binnen de jugendstil-architectuur in Riga zijn er een aantal verschillende stromingen, en van bijna elke stroming kun je in Riga wel een aantal voorbeelden zien. Dit gebouw is een mooi voorbeeld van de stroming die de eclectische jugendstil wordt genoemd. Het werd ontworpen door Mihails Eizenšteins, een architect uit Rusland die in Riga veel mooie jugendstil-gebouwen heeft ontworpen. Dit gebouw is misschien wel het bekendste voorbeeld van de jugendstil-architectuur in Riga; jaarlijks komen veel liefhebbers van de bouwkunst naar Letland om het in het echt te bekijken.
Jan Brokken vertelt in het al eerder door mij genoemde boek Baltische zielen het tamelijk tragische levensverhaal van Eisenstein. Zo lees ik op een gegeven moment: ‘Hij was de taartenbakker onder de bouwmeesters van Riga geworden.’ Zijn zoon Sergej, de rode cineast bekend van de Pantserkruiser Potemkin, keerde zich vol walging van zijn vader af. Mihail stierf in 1920 eenzaam in Berlijn waar hij naartoe gevlucht was.
Tip: LEES het boek!
De sovjets hadden, net als de nazi’s overigens, een hekel aan de art nouveau kunst. Ze deden niets om de gebouwen te onderhouden, ja, ze vestigden er kinderrijke arme gezinnen in om de teloorgang actief te bevorderen. Na de Letse onafhankelijkheid zijn de gebouwen langzamerhand weer in de oude glorie hersteld maar het werk is nog niet af. Wij bekijken vanmorgen een aantal aansprekende gevels. Onze gids Cees geeft deskundig commentaar in onze oortjes.
FOTO'S VAN ART NOUVEAU PANDEN IN RIGA
Dan weer even in de bus, die ons nu afzet op het plein bij de rivier de Daugava. We zijn hier vlak bij het gemeentehuis, het huis van de Zwarthoofden en de Petrikerk.
Wij maken met onze uitgebreide stadwandeling echter eerst een omtrekkende beweging om vanmiddag hier te eindigen op dit plein.
we komen langs een paar katholieke kerken, waar op zondagmorgen natuurlijk dienst is. Daarom nemen we alleen een kort kijkje binnen.
arsenaal achterkant
ook hier is dienst
de dom
We komen zo langs het kasteel van Riga, het arsenaal, de St. Jacobskathedraal, de Poedertoren, we komen in de buurt van de Russisch-orthodoxe kerk waar we ook met de bus al langs kwamen en waar mijn vrouw en ik vanmiddag op eigen gelegenheid naartoe gaan. We zien het Vrijheidsmonument (dichtbij de orthodoxe kerk), de zogenaamde “Drie broeders” (drie heel oude gevels naast elkaar).
Op het plein voor de Dom drinken we (dure) koffie.
de drie broeders
dom
domplein
poedertoren kat op de top
In de Oude Stad van Riga ligt de 'Poedertoren' uit de 14de eeuw. Vroeger was deze toren de hoofdingang tot de stad en had ze een verdedigingsfunctie.
kleine gilde
Smersh gebouw (hierboven)
St. Petrus kerk
Daarna zien we o.a. nog het monument voor de confrontaties met de Russische bezetter in 1991, de gebouwen van het Grote en het Kleine Gilde, het gebouw waar de beruchte Smersh gevestigd was tijdens de sovjetbezetting. Smersh kennen lezers van Ian Flemings James Bond (of de kijkers naar de films) natuurlijk. Volgens de plaquette op het gebouw zijn hier heel wat Letse burgers gevangen gehouden en gemarteld.
En nog veel meer mooie gevels, leuke straten en pleinen.
De Barricades ( Letlands : Barikādes ) waren een reeks confrontaties tussen Letland en de strijdkrachten die loyaal waren aan de Sovjetunie in januari 1991, die voornamelijk in Riga plaatsvond. De evenementen zijn genoemd naar de populaire inspanning van het bouwen en beschermen van barricades van 13 januari tot ongeveer 27 januari. Letland, dat een jaar eerder het herstel van de onafhankelijkheid van de Sovjetunie had afgekondigd , verwachtte dat de Sovjetunie met geweld zou proberen de controle over het land terug te winnen. Na aanvallen van de Sovjets op Riga begin januari riep de regering mensen op om barricades te bouwen ter bescherming van mogelijke doelen.
De bakstenen Petruskerk is de hoogste kerk van Riga en een echte blikvanger. De metalen toren (123,5 meter) uit 1973 overheerst alles. In de Middeleeuwen was dit de belangrijkste kerk van Riga. De eerste, houten kerk stond er al in 1209, maar daar is niets van overgebleven. Het oudste gedeelte dateert uit 1409, vandaar de gotische invloeden. Ook de barokke toren is al meerdere keren vervangen. In de Tweede Wereldoorlog is de toren zelfs nog ingestort. De kerk is nu een museum. Met een lift kun je naar boven gaan (73 meter hoogte), waar je een verbluffend uitzicht hebt over de oude stad en de Daugava.
Het 14de-eeuwse stadhuis van Riga is net als het Zwarthoofdenhuis gelegen op het Raadhuisplein, het centrale plein van de oude stad. dat plein werd in de Tweede Wereldoorlog volledig vernield. Na de oorlog herbouwden de Russen bijna alles, maar de communistische Stalin weigerde de gebouwen van Duitse oorsprong te herbouwen.
centrale plein
carillion
Het Vrijheidsmonument (Lets: Brīvības piemineklis) van Riga is een beeld van een vrouw die drie sterren in de lucht houdt. Bij Letten is de vrouw bekend als Milda. De drie sterren staan voor Koerland, Lijfland en Letgallen, de drie delen van het Russische rijk waaruit het zelfstandige Letland is ontstaan. Het opschrift luidt TĒVZEMEI UN BRĪVĪBAI (voor vaderland en vrijheid). Het monument is tussen 1931 en 1935 tijdens de eerste onafhankelijkheid van Letland opgericht. Het is gebouwd ter herdenking aan de Letse soldaten die zijn gesneuveld in de Letse Onafhankelijkheidsoorlog (1918-1920). Het monument overleefde de Sovjet-bezetting tijdens en na de Tweede Wereldoorlog.
vrijheidsmonument
Het Zwarthoofdenhuis is een gebouw in het oude stadscentrum van de Letse hoofdstad Riga. Het gebouw werd gebouwd in de veertiende eeuw door de Broederschap van de Zwarthoofden, een gilde voor ongetrouwde Duitse kooplieden in Riga. Het in gotische stijl gebouwde huis was met zijn 27 meter hoogte een groot huis in de middeleeuwen. De rijk versierde gevel, die naar het voorbeeld van Hollandse en Vlaamse gildenhuizen in maniëristische stijl gemaakt werd, is na de reconstructie van het gebouw midden jaren negentig een van de grootste bezienswaardigheden van de stad.
Geschiedenis
Het huis werd voor het eerst vermeld in 1334 als het Neue Haus der Großen Gilde. Het diende voor bijeenkomsten van Duitse kooplieden en de Duitse burgerij van de stad Riga. Duitse kooplieden die geen officiële burger van de stad waren sloten zich aan bij de Zwarthoofden. Aanvankelijk was de Heilige George (beschermer van ridders en krijgers) de patroonheilige van de gilde. Later werd de heilige Mauritius de patroonheilige wat de naam Zwarthoofden opleverde omdat Mauritius een donkere huidskleur had. In 1447 werd de paradezaal aan de zwarthoofden verhuurd door de stad en in 1687 werd de naam Schwarzhäupterhaus voor het eerst gebruikt. In 1713 werden de zwarthoofden pas de eigenaar van het gebouw.
Op 29 juni 1941 werd de stad Riga door Duitse troepen gebombardeerd en werd het huis grotendeels verwoest. In 1948 werd de ruïne door de Sovjets gesloopt. Er kwam geen gebouw in de plaats en het marktplein werd er zo groter op. Ter voorbereiding van het 800-jarig bestaan van de stad werd het gebouw tussen 1993 en 1999 gereconstrueerd.
Het is een schitterende gevel, eigenlijk een beetje té mooi, maar ja, het is dus ook splinternieuw, eigenlijk… Toch mooi dat men dit karakteristieke gebouw weer helemaal heeft herbouwd.
zwarthoofdenhuis en Schwabenhuis
Hollands trapgeveltje (eind 16e eeuw toegevoegd)
het fraaiste stukje Riga misschien wel
De Russisch orthodoxe kathedraal
Aan het Esplanadepark staat de prachtige 'Kathedraal van Christus' geboorte' . Vijf koepels sieren het exterieur en van binnen zijn die ook mooi gedecoreerd. Gebouwd tussen 1876 en 1884 als onderdeel van de russificatie. Tijdens de Sovjettijd was het o.a. een planetarium...
Na de lunch die mijn vrouw en ik samen ergens gebruiken, bezoeken we de prachtige Russisch-orthodoxe kerk Geboorte van Christus. Ik maak steels een paar foto’s (in orthodoxe kerken is het meestal verboden te fotograferen). Een mannetje komt op me af en biedt aan dat ik voor € 5 een kaartje mag kopen en dan mag ik ongelimiteerd fotograferen. Wel het kaartje zichtbaar dragen voor de andere gasten die níet mogen fotograferen… Dat is nodig, want al snel word ik op mijn vingers getikt door een dame die mij op het fotoverbod attent maakt. Ik laat glimlachend mijn kaartje zien!
We treffen het want er is dopen vandaag (zondag). Er is dus veel volk en het dopen gaat aan de lopende band. We blijven een hele poos; we vinden het schitterend.
Veel legale foto’s hieronder dus!
het zonlicht is mij vandaag bijzonder behulpzaam bij het fotograferen! Ze zet de spot net op de goeie plekken.
er is dopen
Horeca in Riga is schreeuwend duur en niet geweldig. We betaalden €3,10 voor een kleine cappuccino. Op de garnalensalade van onze lunch zaten welgeteld drie garnalen.
Na deze kerk lopen we terug naar de Riga Dom Kathedraal. Hier mag je wel (gratis) foto’s maken. Ook hier zijn we geruime tijd. Er is een heel mooi orgel waarop juist gespeeld wordt als wij er zijn.
Tussendoor zitten we in een park, eten een ijsje en struinen door de stad.
Voor we er erg in hebben is het alweer tijd voor de bus. Tegen vijf uur komen we aan in het hotel. Weer een welbestede maar ook best wat vermoeiende dag. Ook door de warmte.
zeer fraaie preekstoel en orgel
detail van het orgel
torenhaantje
kloostergang met mooie doorkijkjes en oude en antieke spullen
De Dom van Riga (Lets: Rīgas Doms) is een markante gotische kathedraal en de grootste middeleeuwse kerk van de Baltische staten. Ook is het een van de oudste religieuze gebouwen in Letland. De kathedraal is de hoofdkerk van het Lutherse aartsbisdom Riga. De kerk is een belangrijk herkenningspunt in Riga en behoort tot de meest gefotografeerde gebouwen van de stad. Behalve Lutherse vinden er ook oecumenische diensten plaats en worden er muziekuitvoeringen georganiseerd. De kerk herbergt een veelheid aan historische, culturele en artistieke schatten en bezienswaardigheden.