Dag 8: Het mooiste paleis van de Baltische staten: Rundalepaleis en naar Riga, Letland                za 26 mei

‘Na een bezoek aan het prachtige Rundalepaleis rijden we naar Riga. We verblijven twee nachten in de hoofdstad van Letland. (ca. 300 km)’ (SRC)

We bezoeken vandaag dus een van de beroemdste en mooiste paleizen van de Baltische staten: het Rundale paleis. Sommigen zeggen: een van de mooiste van Europa, maar dat kan ik niet beoordelen.

We zitten om acht uur al in de bus, om mooi op tijd bij het paleis te zijn. We hebben daar een afspraak voor een rondleiding. Na een koffiepauze onderweg arriveren we om ongeveer 12 uur bij het paleis. We gebruiken dan eerst een eenvoudige maar heel smakelijke lunch bij het koffietentje op het terrein van het complex. Mijn vrouw en ik hebben een koude rodebietensoep, een sublieme haringsalade en een drankje voor iets meer dan € 10.

Daarna krijgen we een rondleiding in het paleis door een wat oudere mevrouw die ons in het Engels vertelt wat we zien. We hebben de korte rondleiding van ongeveer een uur. We zien veel van de schitterende zalen en hebben ook tijd om veel foto’s te maken.

Na de rondleiding hebben we tot half vier om in de grote tuinen voor het paleis rond te dwalen. De meesten laten zich in de hitte rondrijden met een treintje, maar wij stappen ijzerenheinig door de warmte om in de doolhof van hoge heggen allerlei besloten tuintjes te ontdekken, die allemaal weer anders zijn. We hebben lang niet genoeg tijd om ze allemaal te doen. We moeten zo nu en dan ook even zitten en water drinken, anders houden we het niet vol. Het is écht heet vandaag.
Er is ook nog een romantische theekoepel met terras, waar we in gezelschap van een ander stel een ijsje eten om af te koelen.

Nu geef ik wat informatie over het paleis.

INFO PALEIS RUNDĀLE

‘Paleis Rundāle (Duits: Schloss Ruhenthal, Lets: Rundāles pils) is het belangrijkste barokke paleis in Letland. Het bevindt zich in Pilsrundāle (gemeente Rundāle) twaalf km van Bauska en ongeveer 70 km ten zuiden van de hoofdstad Riga.

Geschiedenis
Het paleis werd tussen 1736 en 1740 door de Italiaanse architect Bartolomeo Rastrelli gebouwd voor de Koerlandse hertog Ernst Johann Biron. Rastrelli was nadien ook de architect van het Winterpaleis in Sint-Petersburg. Biron heette oorspronkelijk Biren maar veranderde zijn naam in Biron, de naam van een grote Franse familie. Het domein omvat behalve het paleis zelf enkele stallen, een grote binnenplaats met Franse tuinen en een park van 80 hectare, omringd door een rivier. Achter de rivier bevindt zich een groot jachtdomein waar de eigenaars van het kasteel joegen op reebokken, wilde zwijnen en vogels.
Het kasteel heeft een rijke geschiedenis en heeft vele bewoners en eigenaars gekend. De eerste was de hertog Biron, een minnaar van de Russische keizerin Anna Ivanovna. Hij gebruikte het paleis als zomerverblijf. Na de dood van Anna werd de hertog gearresteerd en verbannen naar Siberië, waarmee er een eind kwam aan de bouwwerkzaamheden. Johann Biron keerde echter onder de regering van Catharina II van Rusland van wie hij een gunsteling was, terug in Koerland. In 1765 werd de bouw hervat, nog altijd onder leiding van Rastrelli. In deze periode, die tot ongeveer 1768 duurde, kwam het grootste deel van de zalen gereed.

Later kwam het hertogdom Koerland aan Rusland. Catharina II schonk het paleis aan haar minnaar, prins Platon Zoebov. Het paleis kwam daarmee aan diens familie. Na zijn dood trouwde de weduwe met de graaf Sjoevalov en Rundāle bleef tot de Russische Revolutie van 1917 in het bezit van de Sjoevalovs.
Bij de landhervormingen van 1920 kwam het paleis in handen van de Letse staat, die inmiddels was opgericht. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd het kasteel als school gebruikt. In 1933 werd het paleis aan het historische staatsmuseum toevertrouwd. De opgelopen oorlogsschade werd in deze periode hersteld. Tijdens de Tweede Wereldoorlog bleef het paleis onbeschadigd. Wel had het te lijden onder slijtage en erosie.
In de oorlog hielden de militairen er flink huis. Eerst de nazi’s en later de soldaten van het Rode Leger. Kort na de oorlog was het een opslagplaats voor graan. De Sovjetregering liet alle bijvertrekken sluiten en richtte het hoofdgebouw in als landbouwhogeschool. In 1972 besloot ze met de restauratie van Dundãle te beginnen.

Het museum
In 1972 werd het paleismuseum gesticht. Tegelijkertijd werd begonnen met een nieuwe restauratie. Sindsdien kunnen toeristen het paleis en de Franse tuinen bezichtigen.

Interieur
Paleis Rundāle geldt als een hoogtepunt in de architectuur van Letland. Als voorbeeld diende het kasteel van Versailles. Het interieur telt 138 zalen, verdeeld over twee verdiepingen. Een groot deel van deze zalen is gerestaureerd: de restauratie begon dertig jaar geleden en is nog steeds niet geheel voltooid. Het paleis herbergt een rijke collectie schilderijen, verguldsels en porselein.

De beroemdste zalen zijn de Witte Zaal, die vroeger als balzaal werd gebruikt, de Gouden Zaal, die de troonzaal was, en de Grote Galerij, die als banketzaal fungeerde. Deze drie zalen bevinden zich in het centrale gebouw, waar ook de privézalen van de hertog zich bevonden. De hertogin en de overige familieleden woonden in het westelijke gebouw. De meeste oorspronkelijke meubelen van het paleis zijn na 1920 verdeeld geraakt over verschillende Europese landen, hoewel sindsdien enkele oude meubelen weer zijn teruggekeerd, als gift van de nakomelingen van de vroegere eigenaars, zowel die van de hertog Biron als die van de twee Russische families die er gewoond hebben.
In de crypte bevinden zich enkele sarcofagen van vroegere bewoners, de oudste daterend van 1569.

Aan de decoratie hebben de Duitse beeldhouwer Johann Michael Graff en de beide Italiaanse schilders Francesco Martini en Carlo Zucchi hun bijdragen geleverd. De twee Italianen hebben de muren en het plafond beschilderd, terwijl de Duitser marmeren beelden realiseerde.’ (uit: wikipedia en Jan Brokken: Baltische zielen. Amsterdam/Antwerpen, 2010)

Jan Brokken stond versteld van de eerste aanblik van het paleis. ‘In een klein dorp sta je plotseling oog in oog met een kopie van het Winterpaleis in Sint-Petersburg.’ Dat klopt want voor de architect was het bouwen van dit paleis een vingeroefening voor hij het winterse onderkomen van de tsaren in Sint-Petersburg neerzette.

Brokken beschouwt het bouwwerk als ‘een van de mooiste paleizen van Europa, met zachtgele muren en lichtblauwe daken om het contrast met de bloedrode muren van de toegangsgebouwen te versterken- een vondst van Rastrelli.’
Toen Brokken het paleis bezocht, was het van binnen nog leeg. Tijdens onze rondleiding kreeg ik de indruk dat er nu toch al heel wat ingericht is.
Brokken merkt ook nog op, dat dit gebouw voor de Letten een verwarrend geheel is. Aan de buitenkant Italiaans, pure Rococo; Frans qua indeling met immense eet- en balzalen die de grandeur van Versailles moeten oproepen. Maar de Letten denken toch bij elke stap die ze hier zetten aan Rusland. En dat wekt geen warme gevoelens op.

Foto's van Rundāle paleis

tussen bijgebouwen in een warme rode kleur door loop je het plein op voor het eigenlijke paleis.

 blik naar buiten

 hal met trap naar boven

in veel vertrekken staat zo'n enorme tegelkachel

en ze hebben fijne details

 gouden zaal

 witte zaal

 detail

veel verguldsel en plafondschilderingen

werkkamer met portretten van de bewoners

 badkamer

 idem

 slaapkamer

 blik op de tuin vanuit het interieur

 detail gedekte tafel eetzaal

in de tuinen

*************
Jan Brokken: Baltische zielen. Amsterdam/Antwerpen, 2010
Opmerking terzijde: wie meer wil weten over de Baltische staten en hun inwoners, meer dan wat een reisgids kan vertellen, doet er goed aan dit boek van Jan Brokken te lezen. Zijn aanpak doet denken aan die van bijv. Geert Mak: vanuit een concreet uitgangspunt, een reis, en bezoekjes die hij aflegt en interviews die hij heeft met mensen, vertelt Brokken heel veel over wat ik dan maar noem de Baltische ziel. Niet alleen veel geschiedenis krijgt de lezer voorgeschoteld, maar ook veel over de gevoelens en meningen van de inwoners. En dat gaat vaak aan de hand van beschrijvingen van levens (biografieën is een te groot woord) van min of meer bekende Litouwers, Letten en Esten, als Eisenstein, Lipschitz, Hannah Ahrendt, Mark Rothko, Arvo Pärt en meer.

Het lezen van dit boek heb ik als een voortreffelijke voorbereiding op deze reis ervaren. 

************

Na ons bezoek aan dit paleis, dat zeer de moeite waard was, rijden we onder andere via zandwegen (!) over het zeer platte land naar ons hotel in Riga.

Maar eerst rijden we nog even langs het gebouw van de Academie van Wetenschappen. De eerste wolkenkrabber van Riga en alleen al als zodanig omstreden. Gebouwd in de jaren vijftig in een soort pseudo barokke stijl, kreeg het de bijnaam ‘Stalins verjaardagstaart’. De meesten in onze groep vinden het afschuwelijk, maar ik heb wel een zekere waardering voor het gebouw. De symmetrie, de ornamenten met als thema hamer en sikkel maar ook Letse volkskunst, ja, ik vind het wel wat hebben. Indrukwekkend is het in ieder geval.

 onze SRC bus voor het gebouw

Dan rijden we naar ons hotel. Vanavond en morgennacht zijn we in Hotel Styles Riga - Riga
‘In het noorden van Riga, op 20 minuten wandelen van de historische binnenstad, ligt het Ibis Styles hotel. Vanuit het restaurant, dat op de 11e verdieping ligt, heeft u een schitterend uitzicht over de stad Riga.’
Hotel Ibis Styles Riga
Katrinas Dambis 27
Letland 1045 Riga

Wij hebben een kamer op de 11e verdieping. Wel uitzicht dus, maar het Ibis staat aan de rand van de stad naast een haven en rangeeremplacement met kolenoverslag waar tot laat in de avond zware treinen worden gerangeerd en heen en weer gereden en met veel lawaai gevuld. Dat is binnen ook goed te horen. Het uitzicht is dus niet geweldig. Hoewel, als de duisternis begint te vallen en de zon een donkerrode gloed over alle lelijkheid van kranen en pijpen en wagons legt, heeft dat zelfs wel een zekere schoonheid.

 uitzicht

zonsondergang boven Riga

De rest van het hotel vinden wij ook niet geweldig. De bediening tijdens het diner is zelf een beetje grof, niet bepaald klantvriendelijk. De volgende morgen bij het ontbijt en ook bij het diner is dat duidelijk beter. Het is maar wie je treft, denk ik. Maar ook dit hotel heeft weer als pre dat het mooi dicht bij het stadscentrum ligt. Maar toch ook weer niet zo dicht, dat we ernaartoe lopen. De omgeving van het hotel lokt ook niet uit tot het schappen van een luchtje.
Ook de volgende morgen brengt de bus ons in een paar minuten naar de stad.