BOEKEN en films over Iran

Eerst noem ik de boeken die we lazen waren, in willekeurige volgorde (bij de eerste vier was het voor ons herlezen). 

Daarna noem ik nog de boeken die onze reisleider Claudia ons aanbeval en enkele films/ documentaires.

Kader Abdolah: Het huis van de moskee

Kader Abdolah: De koning

Kader Abdolah; Spijkerschrift

F. Springer: Teheran, een zwanezang

Thomas Erdbrink: Onze man in Teheran en  
idem: Gelukkig nog steeds onze man in Teheran

Kristina Paltén: Alleen in Iran

Eefje Blankevoort: Stiekem kan hier alles

Van haar hand is ook het instructieve boekje Te gast in Iran, in de serie Te gast in…

en meer 

INHOUD 

Klaus Pander: Zentralasien (reisgids)

Colin Thubron: Het verloren hart van Azië (The lost hart of Asia, Journey beyond Samarkand)              reisverslag en geschiedenis

Colin Thubron: Schaduw van de Zijderoute (Shadow of the Silk Road, 2006)                   idem

Sandra Bakker: Zijdezacht zand / In het spoor van de Zijderoute                  reisverslag

Judith Zielstra: Waar extreem doodnormaal is                 reisverslag

Frank van Rijn: In de ban van Stempelstan, Een reis door Centraal Azië        reisverslag van een fietsreiziger

Frank Westerman: Ingenieurs van de ziel               geschiedenis

en een afrader: 
J.M. le Fevre: In de voetsporen van Marco Polo; de mysterieuze Zijderoute             reisverslag

Gelezen boeken tijdens een vakantie

(genoemd in willekeurige volgorde, namelijk die waarin ik ze las). De meeste, bijna alle, boeken las ik op mijn e-reader. 

Mijn sterrenwaardering: 

*: niet kopen, niet lezen, zonde van je tijd.

**: niet kopen, wel lezen als je tijd hebt.

***: redelijk goed boek, zeker lezen.

****: zonder meer goed boek, zeker lezen want verrijkend en interessant en/of boeiend, spannend

*****: boek van uitzonderlijke kwaliteit dat je na lezing anders achterlaat dan voor je het boek las.

Vijf besprekingen van boeken over de Verenigde Staten van Amerika

Deze boeken (onder andere) las ik als voorbereiding op onze reis door het zuid-westen van de Verenigde Staten van Amerika

Fictie

John Steinbeck: De druiven der gramschap (Oorspr.: The grapes of wrath, 1939)

Non-fictie:

Geert Mak:  Reizen zonder John

Maarten van Rossem: De Verenigde Staten in de twintigste eeuw 

Paul Theroux: Het diepe Zuiden, Vier seizoenen op tweebaanswegen (oorspr. Deep South) 

en Max Westerman: In alle staten 

Stefan Hertmans: Oorlog en terpentijn 

Wat stekelige gedachten bij een boek dat alles tegelijk wil zijn …  en daardoor vlees noch vis is

door Lammert Metselaar

Indrukwekkend. Een bibliografie die een volle pagina in kleine letter beslaat: meer dan dertig jaar schrijven en meer dan dertig literaire werken. Voornamelijk juichende recensies van het boek dat net naast de Libris Literatuurprijs 2014 greep. Nauwelijks twee maanden na verschijnen is Stefan Hertmans’ roman Oorlog en terpentijn al aan de zesde druk toe. Kan ik over dat boek nog kritisch zijn? Ik vrees van wel. Het moet. Naast alle positieve punten, die al genoegzaam aangestipt zijn in de kritiek, valt er toch ook wel wat af te dingen op het laatste boek van Stefan Hertmans. 

Bespreking van Sandra Langereis:  De  woordenaar; Christoffel Plantijn,  ’s werelds grootste drukker  en  uitgever 1520-1589 

In de herfst van 2011 had ik het voorrecht om nog eens een kijkje te nemen in het Museum Plantin-Moretus aan de Vrijdagmarkt in Antwerpen. Ik was er al eens eerder geweest met de vrienden van onze “Studieclub”.  Als boekenliefhebber vind ik het interessant om te zien hoe boeken al in de zestiende eeuw op min of meer industriële wijze werden gemaakt. In dit museum heb je het gevoel alsof de drukkers net even weggelopen zijn voor de lunch. Ze kunnen zo weer aan het werk. En nu is er dan een omvangrijke biografie van deze vroege industriële boekdrukker. Historica Sandra Langereis weet zowel de persoon Plantijn als zijn gezin, zijn relaties en de roerige tijd voor ons tot leven te brengen. 

John Williams: Butcher’s  Crossing 

Een uitgebreide bespreking van dit prachtboek, ook vergeleken met Stoner,  met een aantal stellingen als aanzet voor een gedachtewisseling 

Fragment uit mijn bespreking: Butcher’s Crossing is een totaal ander boek. En toch ook weer niet. Anders bij voorbeeld omdat hier de hoofdpersoon een jongeman is, die Amerika –en zichzelf- wil leren kennen en daarvoor op reis gaat. Naar het westen, zoals men dan deed in de negentiende eeuw in Amerika. Waar in Stoner de hoofdpersoon in zijn levenslange ontwikkeling beschreven werd, is hier aan het eind van het boek Andrews slechts ruim een jaar ouder dan in het begin. Wel heel veel wijzer, overigens. Anders is ook de enscenering: speelde Stoner voornamelijk in het universitaire milieu, Butcher’s Crossing speelt in de ongerepte, fraaie maar ruige en meedogenloze natuur. Hetzelfde is in dit boek de prachtige taal. En hetzelfde, althans vergelijkbaar, is ook de levensvisie die eruit spreekt. Ook in Butcher’s Crossing breekt de hoofdpersonen veel bij de handen af en staan ze aan het einde met lege handen. Veel ervaringen rijker maar verder praktisch alles kwijt wat ze op het spel hadden gezet.
                                        ***Toegevoegd is een korte bespreking van Augustus, waarover ik helaas een stuk minder juichend ben...

John Williams: Stoner

Bespreking en tien stellingen als aanzet tot gedachtewisseling

Fragment uit mijn bespreking: "Zo gezien is Stoner toch ook een troostrijk boek. Ondanks het leven dat Stoner op allerlei manieren tegenzit, maakt hij er een zinvol leven van door zich onvoorwaardelijk te wijden aan zijn werk. En door zijn hele leven te teren op één grote maar kortstondige liefde. 

Misschien dat veel lezers dit, misschien onbewust, in dit boek herkennen en het daarom en masse zo’n ‘mooi’ boek vinden. In eerste instantie lijkt het namelijk een gruwelijk boek, een boek dat niet bepaald geschikt lijkt om in 2013 een hype in lezend Nederland te worden. Kennelijk herkennen veel lezers iets van hun eigen leven in dat van de hard werkende en goed bedoelende Stoner, wie bijna alles bij de handen afbreekt. Het is in ieder geval een boek dat je niet onberoerd laat. Na het lezen ervan is je leven niet meer hetzelfde als wat het voorheen was. Voorwaar een kenmerk van grote literatuur! "

Dubbelbespreking Frank Westerman: Stikvallei en Tommy Wieringa: Dit zijn de namen

Uitgebreide bespreking en analyse van beide boeken, ook in relatie tot elkaar (en zijdelings een uitstapje naar Het Verhaal door Koos van Zomeren); compleet met 16 stellingen als aanzet  voor gedachtewisseling. 

SPOILER ALERT: 

De bespreking van beide boeken is gedetailleerd en bevat veel verwijzingen naar de inhoud. 

Het best leest u eerst zelf het boek en scherpt u vervolgens uw gedachten aan mijn bijdrage. 

***fragment uit deze bespreking: "In de bijlage bij Trouw, ‘Letter en Geest’ 4 jan. 2014, constateert emeritus hoogleraar Jaap Goedegebuure dat er in de literatuur en in de literaire kritiek de laatste tijd een wat gunstiger klimaat lijkt te ontstaan voor schrijvers die zich erop laten voorstaan christen te zijn. Tommy Wieringa is niet zo’n schrijver, maar wel een die, net als Frank Westerman, gefascineerd is door verhalen. En ook door het ontstaan van verhalen. Dat is voor mij de ‘link’ tussen beide boeken en de reden om ze hier samen te bespreken. Vooral Wieringa lijkt (in de twee hier besproken boeken althans;  in Ararat speelde religie een grotere rol) op zoek te zijn naar de spirituele, religieuze achtergrond van verhalen. Hij maakt gebruik van de toenemende belangstelling voor zingeving en religie/ spiritualiteit."

J.M. Coetzee: In ongenade

Amsterdam 2007; Oorspr.: Disgrace, 1999.

Bespreking en analyse 

(met 12 stellingen als aanzet voor een gedachtewisseling)

Fragment uit mijn bespreking: "Het Zuid-Afrika waar dit boek zich afspeelt, is een mooi land maar je voelt als lezer op de achtergrond een altijd aanwezige dreiging sluimeren. Het is een land waar niets meer is zoals vroeger, waar ieder zijn eigen rol moet herdefiniëren. Dat geldt zeker voor de blanke bevolking die zijn privileges kwijt is, via ‘regstellende aksies’ ( je zou kunnen zeggen: compenserende maatregelen) zelfs nadrukkelijk op de tweede plaats komt, maar ook voor de zwarten die aan hun vrijheid moeten wennen en die teleurgesteld zijn in de overheid, die zoveel beloofde maar moet erkennen dat de werkelijkheid taai en weerbarstig is en weinig maakbaar. Lurie's dochter die een plaas, een boerderij, heeft, is zich sterk bewust van de nieuwe verhoudingen en zij is bereid zich te schikken in de nieuwe rol die de blanken hebben te spelen. Niet meer de eigenaar die alles voor het zeggen heeft en de zwarten alleen als goedkope arbeidskrachten ziet. Nee, zij accepteert dat Petrus mede-eigenaar wordt van haar boerderij en zelfs dat ze uiteindelijk met hem moet trouwen –als derde vrouw!- om haar veiligheid te garanderen. Haar vader kan niet bevatten dat ze deze beslissingen kan nemen. Hij wil juist dat Petrus onder druk wordt gezet, omdat een neefje van hem deelnam aan de overval op de boerderij. En hij verdenkt Petrus ervan die overval misschien wel geïnitieerd of in ieder geval mogelijk gemaakt te hebben."

J.M. Coetzee: Schemerlanden

Korte bespreking; fragment: "Dit boek is het debuut van Coetzee, uit 1974. Het telt twee lange verhalen, novellen. Ze hebben beide de kolonisatie als thema. Voor de voorbereiding op een bezoek aan Zuid-Afrika is het tweede verhaal het meest passend. Dat verhaal, "Het Relaas van Jacobus Coetzee", vond ik ook het boeiendst. Coetzee schrijft zeer indringend, niets ontziend bijna. Je blijft lezen tot het verhaal uit is. "

Robert Anker: Oorlogshond

Bespreking en analyse, met meer dan twaalf stellingen en vragen als aanzet tot gedachtewisseling over dit toch redelijk controversiële boek. Met info over Joseph Conrad's Heart of Darkness

en ten slotte een reactie van de auteur.   Fragment uit mijn bespreking: "Ik was er door verrast, in meerdere opzichten. Het is een boek dat geschreven is in een zeer vitale stijl, overdonderend in de gewelds- en seksbeschrijvingen, maar dat ook een veelheid aan politieke kwesties aan de orde stelt, en bovendien beschouwingen bevat over politiek, literatuur, kunst en filosofie. Als ik bedenk dat Robert Anker met pensioen is, krijg ik extra bewondering voor zijn moderne, krachtige stijl. De combinatie van spanning, geweld, oorlog en filosofie is een spannende.

Bijzonder is dat het een boek is met veel politieke ideeën en allerlei uitstapjes naar de oude Grieken en naar de filosofie. Sterker, ik denk dat het boek doortrokken is van de filosofie van Nietzsche." (...) 

Voorkeur en tegenzin, 23 jaar boeken bespreken in 50 bijeenkomsten

Welke titels kozen de leden van de "Studiesociëteit Hoogeveen e.o." uit hun lijst van in 23 jaar besproken boeken als de boeken die op hen de meeste indruk maakten? En welke vinden ze eigenlijk niet de moeite van het lezen waard? 

Lees de gemotiveerde keuzes van resp. Jan, Theunis en Lammert 

     v.l.n.r. Jan, Theunis en Lammert

*** Op 18 maart 2021 is onze gewaardeerde vriend en collega en medelid van onze 'Studieclub Hoogeveen' overleden na een mensonterende ziekte. We zullen ons Theunis blijven herinneren als de chauffeur en reisleider die ons op vele literaire trips bracht op bijzondere plekken. En in onze literaire bijeenkomsten was hij altijd de matigende factor in een soms best pittige discussie. Theunis, bedankt voor je vriendschap!

  foto: de "studieclub" op excursie in Noord-Frankrijk; Een driedaagse excursie naar de slagvelden van de Eerste Wereldoorlog rond Verdun

Karin Fossum: Ik kan in het donker zien

Bespreking van dit boek en het werk van deze Noorse schrijfster, die de ziel kan blootleggen in uiterst beheerste taal. 

Fragment uit mijn bespreking: "Wat dit boek nogal wrang maakt, is natuurlijk dat het appelleert aan angsten die iedereen, zeker wat ouderen onder ons, wel zullen kennen: ouderenmishandeling, mishandelingen in verpleeghuizen, ze zijn niet zo fictief als we zouden willen. Fossum heeft zelf gewerkt met wanhopige mensen aan de rand van de samenleving, drugs- en alcoholverslaafden vaak in combinatie met psychische problemen. Ze weet dus waar ze het over heeft. Het gekozen perspectief maakt het boek indringend: we zien de gebeurtenissen door de ogen van de gestoorde Riktor."

Henning Mankell: Dwaalsporen; de Wallander-reeks en andere boeken

Breda 2002; vertaald uit het Zweeds; oorspr.: Villospår

enkele stellingen en vragen als: Mankell wordt nogal eens vergeleken met Sjöwall en Wahlöö. Ook zij schreven een serie krimi’s waarin de hoofdpersonages zich ontwikkelen en tegelijk ook maatschappelijke ontwikkelingen gekritiseerd werden. 

Vraag 4: Is de vergelijking terecht?

Herman Koch: Het diner en Geachte heer M

Een achttal stellingen over dit boek gevolgd door het artikel van A. Heumakers in de Volkskrant. Voorbeeld van een stelling: Het morele dilemma (toch het hoofdthema) waarvoor de ouders zich gesteld zien, was zuiverder naar voren gekomen als de auteur Paul voorgesteld had als een gezond mens zonder psychiatrisch verleden. 

Carel van der Merwe: Nasleep

Bespreking van dit boek dat je moet lezen als je naar Zuid-Afrika gaat (of er bent geweest)... of er belangstelling voor hebt.  **Fragment uit mijn bespreking: "Pauls broer Pieter, die in New York woont en werkt, is nog wel een liberaal, meent hij zelf, maar wel een die ouder en wijzer is geworden. “Dit hier is een zwart continent, een zwart land, en zij hebben hun eigen manier van dingen doen. Witten worden verdragen zolang ze nuttig zijn of geld hebben en hun bek houden. Maar wij moeten nooit vergeten dat we hier op geleende tijd zijn.” Paul protesteert, maar Pieter laat hem weinig illusies. “De Zuid-Afrikaanse movie is afgelopen, en de slechteriken moeten nu verdwijnen. En onze voorouders –laat me niet lachen. Denk je dat die zo anders waren dan wij? Zij deden wat ze deden om hun eigen zelfzuchtige reden, voor eigen gewin, niet voor hun nageslacht. “

Uwe Tellkamp: De Toren. Verhaal uit een verzonken land

Amsterdam, Antwerpen, 2009  (Oorpsr. Der Turm. Uitg. Suhrkamp, Frankfurt am Main, 2008)

Bespreking aan de hand van een aantal stellingen. Fragment uit mijn bespreking: "Het Duizendogenhuis heeft een telefoonaansluiting. ‘Na een wachttijd van vijftien jaar had Lange de aansluiting toegewezen gekregen.’ Auto-onderdelen zijn gewild, ook al zijn ze van een heel ander merk dan de auto die je zelf hebt –áls je al een auto had. Als ruilmiddel zijn ze namelijk zeer geschikt. Als er in de winkel opeens iets te koop was, dan kocht men dat, want je kon het altijd wel weer eens gebruiken als ruilmiddel. Zo kan iemand in militaire dienst met een partijtje dakbedekking een extra verlof ‘kopen’. De DDR-economie was gebaseerd op middeleeuwse ruilhandel. Het gebrek aan alles neemt soms schrijnende en tegelijk lachwekkend vormen aan. Als de stroom in het ziekenhuis van Richard uitvalt en de noodaggregaten geen brandstof hebben, wordt de diesel uit de tank van een grote auto van het West-Duitse (!) Fernsehen ter plaatse geconfisqueerd. 

De eens zo chique huizen raken vervallen, daken lekken, verwarming raakt defect, en bovendien worden de huizen door de staat volgepropt met nieuwe bewoners, zodat men uitgebreide schema’s moet maken om toch nog van de ene badkamer gebruik te kunnen maken. Vermakelijk is bij voorbeeld ook de beschrijving van de manieren waarop de intellectuelen zoveel mogelijk westerse boeken van de Leipziger Messe proberen te ontvreemden. Tegelijk is het natuurlijk tragisch."

Conny Braam: Zwavel

Bespreking en stellingen. Fragment uit mijn bespreking: " Daarmee zijn we al aangeland bij een stukje thematiek van Zwavel.  Zwavel is Braams eerste roman en ook dat boek speelt zich voornamelijk af in Zuid-Afrika. Om die vreemde verre wereld van nog steeds bestaand fascistisch terrorisme in dat land dichterbij de lezer te brengen, legt Braam op een knappe manier een verbinding met het fascisme dat ons in Nederland nog steeds fascineert, namelijk dat van de Tweede Wereldoorlog. Je kunt het natuurlijk zien als een goedkope verkooptruc: boeken over de oorlog verkopen nog steeds goed en het thema lijkt vrijwel onuitputtelijk. Toch meen ik  dat Braam er goed aan gedaan heeft dit verband te leggen. Enerzijds omdat de feiten ervoor spreken: nog steeds leeft het nazi-fascisme voort in andere delen van de wereld op een manier die wij in Europa, liever gezegd West-Europa, niet meer voor mogelijk houden. Anderzijds omdat het de lezer dichter bij het thema brengt. Immers, zoals er bij ons in de oorlog sprake was van verzet en verraad, zo was/ is dat in Zuid-Afrika ook het geval. Ook daar was het dilemma: wie kun je vertrouwen; eigenlijk kun je niemand vertrouwen maar om succesvol verzet te plegen, moet je sommigen wel vertrouwen."

Mike Dash: De ondergang van de Batavia (Batavia’s graveyard) 

(Vertaald door Tinke Davids, 

New York 2001/ Amsterdam 2002)

Korte bespreking aan de hand van stellingen, zoals deze: "Stelling 5: Het boek geeft een onthutsend beeld van de manipuleerbaarheid en slechtheid van de mens. 

Substelling: Als een mens kan kiezen tussen eten of gegeten worden, kiest hij het eerste. Homo homini lupus: de ene mens is voor de andere een wolf, zei Plautus." 

Jan Siebelink:  De bloemen van Oscar Kristelijn

Enkele opmerkingen en stellingen

Annejet van der Zijl: Sonny Boy 

Enkele stellingen en een literatuurlijstje

Tomas Ross: Omwille van de troon

Bespreking aan de hand van stellingen

Annie Proulx: Brokeback Mountain en andere verhalen 

Korte bespreking

Mark Adams: De ontdekking van Machu Picchu/ In de voetsporen van Hiram Bingham III

Bespreking en informatie over dit boek

Mario Vargas Llosa: Wie heeft Palomino Molero vermoord? ; De geesten van de Andes; De vis in het water, Een autobiografie

Bespreking van deze boeken

Tom Dieusaert: Peru. Landenreeks, KIT Publishers, Oxfam Novib

Bespreking van dit boek dat zeer geschikt is om te lezen als voorbereiding op een reis naar Peru

Dineke Veerman: Mijn Peru

Bespreking van dit boekje dat geschikt is voor voorbereiding op een reis naar Peru

Bram Vermeulen: Help, ik ben blank geworden. Bekentenissen van een Afrika-correspondent

Bespreking van dit boek dat je moet lezen als je naar Zuid-Afrika gaat (of er geweest bent). 

Nelson Mandela: De lange weg naar de vrijheid ( Long walk to freedom)

Korte bespreking

Adriaan van Dis: Het beloofde land en Tikkop

Korte bespreking

Dan Sleigh: Stemmen uit zee

Korte bespreking

Luc Panhuysen: Een Nederlander in de wildernis. De ontdekkingsreizen van Robert Jacob Gordon (1743-1795) in Zuid-Afrika

Korte bespreking